F I L M V O O R A F :
Will Penny
ANDRÉ WAARDENBURG
Zwijgzaam, stoïcijns en
vooral macho; zo kennen wij de cowboy uit talloze westerns. Natuurlijk
zijn er variaties op deze mythische held: de zingende cowboy (Will
Rogers), of Clint Eastwood die klunzig van z'n paard valt in
Unforgiven. Maar een verliefde cowboy, dat is een unicum in de
geschiedenis van de western.
Will Penny (gespeeld door Charlton Heston) krijgt het zwaar te pakken in
de gelijknamige film. Onwennig omschrijft hij zijn gevoelens als 'pure
hell', en zijn bindingsangst is zo groot dat hij het niet aandurft een
gezin te vormen op een boerderij met Catherine en haar zoontje Horace.
Penny is sowieso een ietwat onconventionele 'held'. Zo weigert hij met
zijn vuisten te vechten en gaat hij zijn opponent te lijf met
cowboyhoed en koekenpan: "I use my hands for working." Bovendien maakt
zijn leeftijd hem onderwerp van spot: 'opa' en 'oude man' noemt men hem
neerbuigend.
De beschaving heeft Penny nietsontziend ingehaald. Hij is niet meer
nodig als koeiendrijver omdat de beesten inmiddels met de spoorwegen
worden vervoerd. Als Catherine hem sommeert in bad te gaan, zegt hij
dat hij toch wel acht of negen keer in bad gaat. "Per maand?", vraagt
ze met afkeurende blik. "Nee, per jaar," antwoordt hij in alle
onschuld.
Toch wordt Penny ook neergezet als 'the man who knows Indians', een type
westernheld dat altijd de meeste respect verdient. Maar dit type is
verbonden aan een tijd waarin de Amerikaanse beschaving nog bedongen
moest worden, een periode die allang voorbij is in Will Penny.
Het maakt de man enigszins tragisch: hij is overbodig geworden en
weet zich geen raad met gevoelens die nieuw voor hem zijn. Hij kan
alleen handelen zoals hij gewend is. Boer worden lijkt hem niks, hij is
tenslotte maar een simpele cowhand. Het is tragisch maar ook
ontroerend. Iemand te zien die niet weet hoe hij met vers aangeboorde
emoties of nieuwe maar beangstigende mogelijkheden weet om te gaan.
Out of place istie, hem rest niets dan deze tijd en
omstandigheden ontredderd te ontvluchten.
Will Penny (Tom Gries, VS, 1967), dinsdag, SBS 6, 14.45-
16.40u.