T V V O O R A F :
Semi-wijsheden in een volkswijk
DANIELLE PINEDO
Rotterdam is de laatste jaren
een geliefd decor voor televisiemakers van diverse pluimage. Zo sloeg
de crew van RTL's Westenwind drie jaar geleden zijn tenten op in
het havengebied, de VARA nestelde zich begin jaren negentig in Het
Oude Noorden voor een gelijknamige reality-soap en een van de best
bekeken Nederlandse dramaseries ooit speelde zich in Spangen af. Als het
aan de makers van Het Oude Westen ligt, zal ook dit stadsdeel
aan het rijtje 'beroemde televisiewijken' worden toegevoegd.
Het Oude Westen geldt als de bakermat van de Nederlandse
stadsvernieuwing. In deze volkswijk trok drie decennia geleden een
gelijknamige actiegroep ten strijde tegen de sloop van dit net-niet-
gebombardeerde stadsdeel. Menig Rotterdammer zal zich de pikante
krantenfoto herinneren van een naakte actievoerster in de badkuip van
toenmalig burgermeester Wim Thomassen - om te onderstrepen dat huurders
recht hadden op een douche. De actie wierp vruchten af; de gemeente
vernieuwde woningen, er verrezen pleinen en een wijkpark. Wie verwacht
iets van die roemrijke geschiedenis terug te vinden in de 11-delige
documentaireserie Het Oude Westen komt bedrogen uit. Alhoewel de
makers regelmatig appelleren aan het strijdbare karakter van de buurt,
wordt de uniciteit ervan nooit verklaard. We leren buurtbewoners en hun
problemen kennen, maar na het zien van de eerste twee afleveringen weet
de kijker nog steeds niet waarin Het Oude Westen verschilt van, zeg, de
Haagse Schilderswijk of het Arnhemse Spijkerkwartier.
Anders dan de titel doet vermoeden is Het Oude Westen geen
portret van een wijk, maar van enkele willekeurige bewoners. "Wil je
nog iets kwijt?" vraagt interviewster Froukje Tan aan El Hadi, een 19-
jarige Marokkaanse arrestant die wordt verdacht van inbraak en diefstal
met geweld. "Mijn vrienden wilden mijn lefheid testen", legt hij vanuit
zijn cel uit. Zijn zwangere vriendin Natasja lijkt hem zijn
'jeugdzonde' te vergeven. "Ik houd van je, je hoeft niet bang te zijn
dat ik je in de steek laat", spreekt ze hem moed in. De twee wisselen
voor het oog van de camera liefdesverklaringen uit. El Hadi, wijzend op
de getatoeëerde naam van zijn geliefde: "Die gaat in mijn graf
mee." In de tweede aflevering maken we kennis met de 'moeder van de
Kruiskade', de Surinaamse-Hindoestaanse weduwe Hermien Mangal. Iedereen
kent haar, zo moeten de beelden ons duidelijk maken. Hermien zwaait
naar een trambestuurder, moedert over een groep schoolmeisjes, spuit
haar gal tegenover een politieagent. "Ik word zo moe van die wet, wet,
wet", schreeuwt ze, theatraal met haar handen wapperend.
Wáárom wordt nooit duidelijk, want Hermien houdt het
liever bij semi-wijsheden. Zoals 'rijkdom kun je vergaren, maar eer
moet je verdienen'.
Dat de hoofdrolspelers van Het Oude Westen niet goed uit de verf
komen, kun je hen nauwelijks aanrekenen. Hun kleurloosheid heeft alles
te maken met de kritiekloze houding van de makers. Nergens wordt
bijvoorbeeld verklaard waarom El Hadi - die beweert dat hij 'wil
sterven voor Natasja' - het risico neemt haar bevalling te missen. Hoe
kan hij mensen beroven en toch een 'goed islamiet' zijn? En ook de
trieste ondertoon in Hermiens joligheid wordt niet nader verklaard. "Je
bent de moeder van de Kruiskade, maar je moet ook een moeder voor
jezelf zijn", merkt een politieagent diplomatiek op. Zijn opmerking
blijft, zoals talloze andere, in het luchtledige hangen.
Het Oude Westen, zondag, Ned.3, 19.00-19.30u.