F I L M V O O R A F :
Begenadigd primitief
HANS BEEREKAMP
Een festivalprogrammeur
verklapte niet zo lang geleden dat hij serieus overwoog om Amerikaanse
independent films per definitie niet meer te bekijken, omdat
kwaliteit daar tegenwoordig zo zeldzaam is als een naald in een
hooiberg. Even lijkt Once We Were Strangers, deNew-Yorkse
debuutfilm van Emanuele Crialese uit 1998, die witte raaf te zijn.
In een reeks totaalshots, die steeds een dialoog bevatten waarin een
autochtoon een verse immigrant hooghartig toespreekt, maken we kennis
met de beide hoofdpersonen: de Italiaan Antonio en de Indiër Apu.
De eerste is een illegale immigrant die verliefd wordt op een
radiopresentatrice, de tweede staat op het punt zijn gearrangeerde bruid
uit India van het vliegveld te halen. De scènes zijn geestig en
bevatten veel couleur locale, maar al snel blijkt de afwezigheid
van close-ups niet systematisch te zijn. Dan gaan ook het houterige
acteren en de slome, onhandige montage irriteren, en rijst het vermoeden
dat Crialese zo statisch filmt omdat hij niet op het idee komt zijn
camera te laten bewegen of in en uit te zoomen. Ook de consequente
toepassing van pittige klezmermuziek om actieloze scènes op te
peppen smaakt naar een noodgreep.
Maar de fraaie compositie van beelden, de rake catalogisering van
slechts op gewin gericht gedrag van New-Yorkse passanten en de
meeslepende romantische ontwikkelingen in het schematisch geconstrueerde
scenario doen dan toch weer talent vermoeden bij Crialese. Zou hij een
begenadigde primitief zijn?
Het kan nauwelijks toeval zijn dat Apu en Antonio dezelfde namen dragen
als de hoofdpersonen in de trilogie van Satyajit Ray en in Vittorio De
Sica's Fietsendieven. Ook Ray en de Italiaanse neorealisten
maakten immers van 'primitiviteit' filmkunst. Misschien verwerft ook
Once We Were Strangers nog wel eens een plaatsje in de
filmhistorie, als een onhandig, sympathiek en vaag veelbelovend debuut.
Fris is het zeker, maar ook het zoveelste bewijs dat in de
onafhankelijke Amerikaanse filmproductie rond de millenniumwisseling het
wiel steeds opnieuw uitgevonden wordt.
Once We Were Strangers (Emanuele Crialese, VS, 1998), Ned.3, 23.35-
1.10u.