Duitsland wordt beheerst door de BSE-crisis. In het epicentrum ervan, Sleeswijk-Holstein, is rundvlees inmiddels vrijwel taboe geworden. De economische schade laat zich voorshands nog raden.

Door onze redacteur REINOUD ROSCAM ABBING

RENDSBURG, 29 NOV. Peter Lorenzen is op van de zenuwen. In een paar dagen tijd is zijn modelbedrijf met 166 roodbonte melkkoeien veranderd in het epicentrum van het BSE-drama dat Duitsland dezer dagen volledig in zijn greep heeft. De 38-jarige boer uit het gehucht Hörsten nabij Rendsburg in de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein leidt zijn bezoeker rond over het modderige erf en door de lege stallen van zijn 'spookboerderij'. Geopende zakken veevoer staan als stille getuigen, dan wel mogelijke hoofdverdachten, in de hoek. "Ik zit er volledig doorheen", schokschoudert Lorenzen, om daarna gelaten te constateren dat "als we een groot BSE-probleem in Duitsland hebben, ik gewoon pechvogel nummer één ben." Tientallen kilometers verderop worden op dat moment in een laboratorium de hersens onderzocht van de dieren die een week geleden nog de trotse broodwinning van Lorenzen vormden, maar die maandag voor dag en dauw werden afgevoerd. En iedereen, Lorenzen niet in de laatste plaats, wacht vol spanning op de resultaten uit het lab die op zijn vroegst in de loop van vandaag worden bekendgemaakt. Lorenzens streekgenoten nemen intussen geen enkel risico: rundvlees wordt onverwijld van het menu gehaald. Slager Mike Hogrefe, met vijf ambachtelijke zaken in Rendsburg en omgeving die hun vlees betrekken van locale boeren, meldt dat hij momenteel de helft minder rundvlees afzet. "In de stad koopt niemand het meer, in de dorpen nog wel."

Ook de regionale vleesverwerkingsbedrijven nemen het zekere voor het onzekere. Men scherpt de procedures aan en in sommige gevallen worden rundvleesproducten geheel uit de handel genomen. "Wij zijn sinds dit weekeinde een rundvleesvrij-bedrijf", zegt een woordvoerder van Plumrose-Böcklunder, fabrikant van de Böcklunder worst. Maar volgens het Dagblad Kieler Nachrichten, dat een rondgang langs de grootste vleesbedrijven in Sleeswijk-Holstein maakte, kan slechts een enkele producent onomstotelijk aantonen 'BSE-vrij' te zijn. Voor de werkgelegenheid bij slachthuizen wordt gevreesd, vooral nadat gisteren een groot abattoir in Kiel honderd man op straat zette. Dat was weliswaar nog een effect van structurele problemen in de sector. Maar alom luidt de verwachting dat de BSE-crisis die problemen verder zal vergroten. "De markt voor rundvlees? Er is helemaal geen markt voor rundvlees meer. Die is volledig ingestort", constateert bij het Bauernverband Sleeswijk-Holkstein de voor de regio Rendsburg verantwoordelijke Reimer Thum. In zijn kamer op de eerste verdieping van het 'Groene Kremlin', zoals de zetel van de machtige Duitse boerenbond in deze deelstaat volgens een eigen publicatie wordt genoemd, laat hij de meest recente marktprijzen voor rundvee zien. Die zijn nog van vorige week, toen de BSE-crisis in het verre Frankrijk tot de Noord-Duitse Laagvlakte begon door te sijpelen en de prijzen bergafwaarts gingen. En nu, met het eerste geval in eigen achtertuin? Thum: "Er worden geen prijzen meer vastgesteld, er wordt niet eens meer geslacht'. De Duitse BSE-crisis kwam als een donderslag bij een, in elk geval voor de Duitsers, heldere hemel. De steekproef, waartoe het abattoir van Lorenzens vee had besloten na het uitbreken van BSE in Frankrijk, leverde vorige week één koe op die besmet bleek met de gevreesde gekkekoeienziekte Bovine Spongiforme Encefalopatie (BSE). Bij mensen kan BSE-besmetting de dodelijke ziekte van Creutzfeldt-Jakob veroorzaken. Net als zovelen van zijn vakgenoten, en evenals het grote publiek, geloofde Lorenzen tot eind vorige week dat Duitsland inderdaad BSE-vrij was, zoals de autoriteiten na de uitbraken elders in Europa voortdurend hadden beweerd. "Men heeft in Duitsland nooit veel over BSE nagedacht", stelt de getroffen boer. "Ik ook niet." Lorenzen zegt ook niet te weten waarom juist zijn bedrijf is getroffen. Was het voor hem zo vertrouwde veevoer toch besmet? Blijft het bij die ene koe, of kunnen ook andere dieren uit zijn veestapel de BSE-besmetting hebben gehad? Aan de koe in kwestie heeft Lorenzen in elk geval nooit iets gemerkt. Geen afwijkingen, geen uiterlijke kenmerken, niet die dronkemansbewegingen zoals ze op de trieste beelden van de Engelse gekke koeien te zien waren. En de bedrijfsvoering van Lorenzen was om door een ringetje te halen, haastten de autoriteiten in Sleeswijk-Holstein zich eerder deze week te zeggen, na onderzoek op de boerderij in Hörsten. Zelf zegt de boer: "Men kan mij niets verwijten. Ik heb ook niets laakbaars gedaan. Ik begrijp het gewoonweg niet." Ook bij de boerenbond afdeling Rendsburg is het nagelbijten. "Wat als de BSE- besmetting alleen blijkt bij die ene koe van Lorenzen?", filosofeert Reiner Thum. "Dan weten we nog helemaal niets." Maar de boerenvoorman laat wel doorschemeren weinig geloof te hechten aan de theorie van de spontane besmetting die nu in Duitsland ook opgeld doet. Voor vrijdag heeft de bondsafdeling zijn leden bijeengeroepen voor een informatieve bijeenkomst. De BSE-crisis komt op een voor de Duitse rundveehouders slecht moment. In de afgelopen tien jaar nam hun gezamenlijke veestapel al af van bijna 20 miljoen runderen in 1990 tot 14,8 miljoen vorig jaar. Daarbij is Sleeswijk-Holstein de op drie na grootste producent in Duitsland en in de regio Rendsburg is de rundveehouderij voor 2.000 gezinnen de belangrijkste bron van inkomen. Maar na een jarenlange, gestage daling van de totale Duitse vleesconsumptie tot een dieptepunt van 60 kilo per hoofd van de bevolking in 1997, nam de trek in vlees weer toe tot 62,6 kilo een jaar later. Overigens vormt rundvlees met 10,3 kilo gemiddeld per hoofd van de bevolking slechts iets meer dan eenzesde van de totale vleesconsumptie. Met 40,5 kilo staat varkensvlees ver bovenaan het voorkeurslijstje van de Duitser. Op de Weihnachtsmarkt van Rendsburg worden in de druilerige regen aan het kraampje van Mister Bratwurst nog gretig de even traditionele worsten weggehapt. "In Noord- Duitsland doen we absoluut geen rundvlees in onze worsten", verzekert de eigenaresse van een Schnellimbiss (cafetaria) buiten adem. Al die media- aandacht is haar onwelkom. "Voor jullie is het natuurlijk allemaal een geile Geschichte", moppert ze.

( a d v e r t e n t i e s )