Het Rode Plein te Moskou, decennialang Ruslands heiligste plein, wordt sluipenderwijs vercommercialiseerd.

Door onze correspondent COEN VAN ZWOL

MOSKOU, 28 NOV. Voor Lenin wordt het uitzicht steeds bedenkelijker. Kijkt zijn granieten mausoleum al enige tijd uit op Calvin Klein- reclames in de etalages van het warenhuis GOeM, deze winter mogen Moskovieten voor het eerst op het Rode Plein hun schaatskunsten vertonen. De aanleg van een ijsbaan van 50 bij 20 meter op het Rode Plein is een primeur. Vladimir Jegorov, woordvoerder van Moskou's centrale district, leest voor uit een brief die hij onlangs van het Kremlin ontving, ondertekend door A. Nikitin, plaatsvervangend hoofd van de Kremlin-domeinen. Daarin wordt het stadsbestuur verzocht te assisteren bij de aanleg van een tijdelijke schaatsbaan. Het Kremlin denkt aan een plechtige opening door Vadertje Vorst, de Russische variant op de kerstman, op 23 december. Na een optreden van kinderkoren en kunstschaatsers komt de ijsbaan tot 13 januari beschikbaar voor de Moskovieten. Ter verhoging van de feestvreugde worden er twintig ijssculpturen opgesteld.

Bovendien wil het Kremlin een enorme verlichte kerstboom plaatsen en een videoscherm, dat 's ochtends tekenfilms en 's middags videoclips vertoont. Dat scherm was er vorig jaar ook al en kreeg toen grote bekendheid omdat president Jeltsin er gebruik van maakte bij de bekendmaking van zijn aftreden. Poetin zal het scherm gebruiken voor zijn oudejaarstoespraak. Jegorov: "Als stadsbestuur zorgen wij voor politie, EHBO, kleedkamers, snackstandjes en toiletten rond de ijsbaan. Ik wil benadrukken dat de toiletten in een zijstraat van het Rode Plein komen te staan." Als de plannen doorgaan - het Kremlin vindt dat Jegorov voor zijn beurt heeft gesproken en had het nieuws liever zelf naar buiten gebracht - is dat een volgende stap in de ontheiliging van het Rode Plein. Het Rode Plein, eind 15de eeuw aangelegd door Ivan III, was aanvankelijk een levendig marktplein. Door de periodieke branden die de houten stalletjes in de as legden, kreeg het al snel de bijnaam Brandplein. Tsaren en patriarchen spraken vanaf een podium voor de beroemde Basiliuskerk het volk toe. Op Palmpasen reed de orthodoxe patriarch met een ezeltje het plein op om Jezus' intocht in Jeruzalem te symboliseren.

Ook werden er executies voltrokken. Ivan de Verschrikkelijke organiseerde er in 1570 folterfestivals en liet wilde beren op het volk los, Peter de Grote onthoofdde er in 1698 eigenhandig muitende militairen. Onder het communisme werd het Rode Plein een kruising tussen kerkhof en paradeplaats.

Schaatsen op het Rode Plein

Het gebalsemde lichaam van Lenin werd in een somber granieten mausoleum tentoongesteld. Andere grootheden vonden hun laatste rustplaats voor de Kremlinmuur. Rond dit bolsjewistische heiligdom paste geen vermaak. Het grootste deel van het jaar was het Rode Plein een doodse vlakte. De loden stilte werd soms verstoord voor plechtigheden, waarvan de belangrijkste de 1 mei-parade was. Vanaf het mausoleum lieten de Sovjetleiders dan eindeloze rijen tanks, raketten en manschappen aan zich voorbijgaan.

Onder Jeltsin begon de restauratie. Hij liet een replica bouwen van de Wederopstandingspoort, door Stalin in 1931 gesloopt. Lenins erewacht ruimde in 1993 het veld, het majestueuze GOeM-warenhuis tegenover het mausoleum werd weer een levendig, zij het peperduur handelscentrum. Vlakbij het Plein liet burgemeester Loezjkov een kitscherig beeldenpark met ondergronds winkelcentrum aanleggen. Nu en dan is er een openluchtconcert, en tijdens Oud en Nieuw neemt Moskou rumoerig en dronken bezit van het plein. Zo wordt het Rode Plein langzamerhand weer wat het altijd was: een bruisend centrum voor dagjesmensen, straatventers, bedelaars en dronkelappen.

( a d v e r t e n t i e s )