'Dit is euthanasie zonder grenzen'

Voor Kamerlid A. Rouvoet (RPF) was het een slechte week. Hij zag alle tien amendementen bij het wetsvoorstel over de euthanasie sneven.

Door DANIELA HOOGHIEMSTRA

DEN HAAG, 24 NOV. Nooit eerder is André Rouvoet zo ver gegaan in zijn poging tot communicatie met 'de andere wereld'. De wereld waar niet God, maar de mens de touwtjes in handen heeft. Hij is "over principes heengestapt", weliswaar zonder ze af te zweren, laat dat vooropstaan. Maar hij heeft zijn overtuiging dat alleen God besluit over leven of dood opzij gezet, om, als de Euthanasiewet er dan toch moet komen, na te denken over de manier waarop dat dan zo verantwoord mogelijk kan gebeuren. Tevergeefs. Ook voor Rouvoets rechtsstatelijke kanttekeningen bleken de bewindslieden en de meerderheid van de Tweede Kamer doof. Het uitstapje is "uiterst frustrerend" gebleken.

Geen van uw amendementen op de Euthanasiewet haalt een meerderheid. Had u dat verwacht?

"Ik had niet de illusie dat we de wet fundamenteel konden wijzigen, maar ik had wel gerekend op ontvankelijkheid voor de gedachte dat de juridische waarborgen voor euthanasie zo groot mogelijk moeten zijn. Maar helaas, mijn handreiking is niet gehonoreerd."

U had aan het criterium voor euthanasie: 'uitzichtloos en ondraaglijk lijden' graag de medische term 'onbehandelbaar' toegevoegd.

"Ja, immers ook iemand die nauwelijks ziek is, kan nu in aanmerking komen voor euthanasie. Dat heeft de zaak-Brongersma (waarin de rechter een verzoek om euthanasie van een fysiek redelijk gezonde 84-jarige goedkeurde, red.) wel aangetoond. De bewindslieden en de meerderheid van de Kamer vinden dat 'levensmoeheid' geen grond mag zijn voor euthanasie. Waarom voegen ze de medische term 'onbehandelbaar' dan niet toe? Minister Korthals zegt dat in 'uitzichtloosheid' de eis van onbehandelbaarheid al ligt besloten. Maar wat nu als rechters dat anders interpreteren?"

Bent u teleurgesteld in de VVD? Die leek aanvankelijk ook bedenkingen te hebben tegen het wetsvoorstel.

"Het Kamerlid Vos heeft expliciet gezegd dat hij vindt dat de controle door de toetsingscommissies op euthanasie tekortschiet. Maar ik heb geen wijzigingsvoorstellen van hem gezien. Mag hij dat niet vanwege het regeerakkoord? Ik weet het niet."

Waarom heeft u gepleit voor het schriftelijk vastleggen van een euthanasieverzoek?

"Stel dat familie een arts achteraf verwijt dat hij tegen de wil van een patiënt heeft gehandeld. Dan is het toch van belang dat er schriftelijk bewijs is? Als een verzoek duurzaam is, zoals de wet voorschrijft, moet dat toch ook schriftelijk kunnen? Uit het debat bleek ook dat niet altijd aan alle zorgvuldigheidseisen voldaan hoeft te worden. Toen Korthals zei dat bij onzorgvuldigheid het openbaar ministerie wordt ingeschakeld, werd hij teruggefloten door Borst. Nou ja, was het toen, er hoeft niet per se aan álle zorgvuldigheidseisen te worden voldaan."

U verwijt de bewindslieden gebrek aan duidelijkheid?"

"Als je euthanasie per se wilt legaliseren, moet je óf de medische exceptie invoeren, en euthanasie voor artsen niet langer strafbaar stellen, óf strikte naleving eisen van alle zorgvuldigheidseisen. We zitten nu met een vreemde tussenoplossing: een wet die geen grenzen stelt. Een ernstig delict, wat euthanasie in het huidige wetsvoorstel nog altijd is, kan administratief worden afgehandeld. Dat vind ik rechtsstatelijk onverteerbaar. Mijn kritiek op de bewindslieden is niet dat zij uitgaan van de autonomie van de mens. Dat is hun goed recht. Maar ik verwijt ze wel dat ze geen antwoord hebben op de vraag wat de grondslag is van dit wetsvoorstel. Is het zelfbeschikking? Nee, zeggen ze, euthanasie is geen recht van ieder individu. Is het de onvervreemdbaarheid van het leven? Nee, het moet mogelijk zijn het leven te beëindigen. Op veel vragen krijg ik twee antwoorden: levensmoeheid is volgens Korthals geen grond voor euthanasie, maar volgens Borst is het perspectief op dementie dat wel. De verlegenheid over de grondslag van deze wet vind ik onbegrijpelijk. Alsof je een huis bouwt op rots en op zand."

U heeft uw principes opzij gezet om mee te denken, maar komt terug met lege handen. Hoe gaat u dat uitleggen aan uw achterban?

"We moeten ons serieus afvragen of deze strategie de juiste was. Maar ik kan het mijzelf moeilijk kwalijk nemen dat ik heb geprobeerd om de scherpe kantjes van dit wetsvoorstel af te halen. In een kwestie van leven of dood als deze vond ik het mijn plicht om in ieder geval te proberen de schade te beperken."

Zie ook:

Ook zonder ziekte hulp bij zelfdoding ( 21 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )