HET GEDULD VAN de Amerikanen bij de presidentsverkiezing - liever gezegd: met de saga van de ponsgaatjes - is opmerkelijk. Nu lijkt er dan toch een eindstreep in zicht. Het Hooggerechtshof van de deelstaat Florida heeft bepaald dat de omstreden hertellingen in beginsel moeten worden meegenomen, maar dat het aanstaande zondag en uiterlijk maandag afgelopen moet zijn. Het is een opmerkelijke combinatie van de strijdende beginselen van 'finality' (Bush) en 'voter intent' (Gore).

De uitloop van de verkiezingsstrijd in Florida heeft nog weer eens de verschillen in temperament en stijl tussen de twee kandidaten geïllustreerd. Gore volgt een strategie van tijd rekken, Bush poseert nadrukkelijk als de gedoodverfde president. De verschillen moeten ook weer niet overdreven worden. In de filosofie van Bush past scepsis over de rol van de rechter, maar daarvan was de afgelopen twee weken in Florida weinig te merken. Het is ook niet vrij van ironie dat het beginsel van "de werkelijke bedoeling van de kiezer" door middel van handmatig tellen, dat zijn advocaten in Florida hebben aangevallen, nu juist de grondslag is van een kieswet die Bush zelf als gouverneur van Texas heeft ondertekend.

Gore op zijn beurt mag dan mikken op de wil van het volk, maar beslissend is uiteindelijk het aantal stemmen in het federale Kiescollege. Deze twee maatstaven zijn niet identiek. Ook met de beslissing van het Hooggerechtshof op zak heeft de vice-president nog steeds een kleine doch niet onbetekenende stemmenachterstand in te lopen wil hij Florida en daarmee het Witte Huis niet alsnog aan zijn rivaal verliezen.

DE GANG VAN ZAKEN in Florida bevestigt eens temeer de observatie van de Franse denker Alexis de Tocqueville over de Amerikaanse democratie in het begin van de negentiende eeuw dat "er geen politieke kwestie in de Verenigde Staten is die vroeger of later niet uitdraait op een rechtsgeschil". Dit is inmiddels tot de stijl van de republiek gaan behoren en op zichzelf is er geen man overboord dat het nu ook opgaat voor een in wezen politiek proces als een verkiezing.

Zelfs in de meest omstreden traditie geldt echter de oude stelregel "lites finiri opportet": ooit moet er een eind komen aan de rechtsstrijd. De uitspraak van het Hooggerechtshof in Tallahassee lijkt daarvoor een mooi moment. Maar er staan nog verschillende nieuwe procedures open: over de overzeese poststemmen, of toch maar weer over die ponsgaatjes. En dan is er altijd nog de federale rechtsgang die zelfs boven het laatste woord van het Hooggerechtshof van een staat kan gaan. Het federale Hof van beroep in Atlanta heeft al laten weten dat het de beslechting van verkiezingsruzies primair tot de taken van de rechters in Tallahassee rekent. Dat lijkt een wijze aansporing aan de strijdende kandidaten. Hun achterban begint nu ook te murmureren. De werkelijke deadline, wanneer het Kiescollege bijeenkomt, is echter pas 18 december.

( a d v e r t e n t i e s )