Door een onzer redacteuren
AMSTERDAM, 20 NOV. Het openbaar ministerie moet de voormalige Surinaamse legerleider D. Bouterse in Nederland vervolgen wegens zijn rol bij de 'Decembermoorden' uit 1982. Daarnaast moet de officier van justitie een gerechtelijk vooronderzoek naar de Decembermoorden vorderen bij de rechter-commissaris. Dat heeft het Amsterdamse gerechtshof vanmorgen aan het OM bevolen.

De beschikking van het hof volgt op een beklagprocedure die twee nabestaanden hadden aangespannen omdat het openbaar ministerie eerder had geweigerd Bouterse in Nederland te vervolgen. De nabestaanden zijn nu door het hof in het gelijk gesteld.

De beschikking komt op een moment dat het onderzoek naar de Decembermoorden, waarbij vijftien tegenstanders van het toenmalige militair gezag standrechtelijk werden doodgeschoten, in Suriname zelf in een stroomversnelling is gekomen. Afgelopen vrijdag heeft de Surinaamse justitie ook de rechter-commissaris in Paramaribo gevraagd een gerechtelijk vooronderzoek in te stellen.

In een eerdere tussenbeschikking, in maart uitgesproken, had het gerechtshof in Amsterdam nog gezegd dat vervolging in Nederland "opportuun" zou zijn omdat niet voor de hand lag dat een rechtsgang in Suriname "op afzienbare termijn" zal volgen. Onder de toenmalige regering-Wijdenbosch was dat niet aan de orde. Met de komst van de regering-Venetiaan, die aantrad na de verkiezingen in mei dit jaar, is de situatie drastisch veranderd en zijn formele stappen naar vervolging gezet.

Het hof in Amsterdam vindt evenwel dat er onvoldoende aanleiding is om af te stappen van zijn eerder uitgesproken oordeel over de opportuniteit van vervolging in Nederland. Hoewel een rechtsgang primair een zaak van de republiek Suriname wordt geacht, heeft het hof officieel nooit iets vernomen van vervolging in Paramaribo en bestaat er geen zekerheid over de uitkomst, aldus de beschikking. Wel kan de vervolging worden gestaakt als de ontwikkelingen in het Surinaamse proces daar aanleiding toe zouden geven. Het hof stelt dat de Decembermoorden volgens het internationaal gewoonterecht kunnen worden gezien als misdaden tegen de menselijkheid. Daarmee volgt het rechtscollege een advies dat ze had gevraagd aan de volkenrechtdeskundige prof. C. Dugard. Die concludeerde eerder dat de Decembermoorden op "een systematische manier volgens een tevoren beraamd plan" zijn gepleegd onder leiding van Bouterse. Het hof stelt dat Bouterse in Nederland kan worden vervolgd en berecht met toepassing van het folterverdrag uit 1984 "dat uitgaat van een universele rechtsmacht van de Nederlandse rechter". Overigens onderkent het hof dat er op dit punt "verschil van inzicht" mogelijk is en dat de rechter die de zaak straks moet behandelen "voor een meer beperkte uitleg" kan kiezen. Het gaat vooral om de vraag of het folterverdrag uit 1984 met terugwerkende kracht kan worden gebruikt.

Intussen heeft de Surinaamse minister van justitie S. Gilds de Nederlandse strafpleiter G. Spong als adviseur aangetrokken voor de vervolging van de Decembermoorden. Spong was dit weekeinde in Paramaribo, waar hij onder meer besprekingen voerde met president Venetiaan. Het is nog onduidelijk wat Spongs rol in het proces zal zijn.

Nu het openbaar ministerie in Suriname de rechter-commissaris afgelopen vrijdag officieel heeft gevraagd een gerechtelijk vooronderzoek naar de Decembermoorden in te stellen, is de verjaring van het delict in Suriname inmiddels gestuit.Een onderzoek dat deze en vorige maand door een speciaal politieteam is verricht heeft, naast Bouterse, nog 36 andere verdachten opgeleverd. Onder hen niet alleen militairen en oud- militairen, maar ook burgers. Genoemd worden onder anderen oud-premier E. Alibux en de politicus I. Krolis. Bouterse zelf was afgelopen donderdag bij het politieteam opgeroepen voor een verhoor. Hij is daar evenwel niet verschenen. Bouterse heeft de verantwoordelijkheid voor de moorden nooit ontkend, maar zei enkele weken geleden dat hij zelf niet had gedood en bovendien niet bij de moorden aanwezig zou zijn geweest.

( a d v e r t e n t i e s )