NU AMERIKA'S PARTIJEN niet alleen elkaar de maat ne men, maar ook de rechters tot wie zij zich in het verkiezingsdispuut wenden, is het moment van bezinning aangebroken.

Iedere functionaris die nu nog in de slepende twist over de uitslag van de presidentsverkiezingen van meer dan een week geleden een beslissing neemt, wordt onmiddellijk langs de meetlat van de objectiviteit gelegd. Gezien het Amerikaanse systeem, dat grote politieke invloed toelaat bij het vervullen van functies bij de uitvoerende en de rechterlijke macht, lijkt dat bij voorbaat een verloren slag. De juridisering van de Amerikaanse samenleving is een veelbesproken verschijnsel. Nu dit zich ook uitstrekt tot een zo politiek fenomeen als het bepalen van de uitslag van verkiezingen, dreigt de rechtspraak van de weeromstuit te politiseren. De politiek zal ontdekken dat zij, zelfs met behulp van de rechter, niet over de eigen schaduw heen kan springen.

Inmiddels gaat het allang niet meer om de uitslag van de verkiezingen, maar om welke uitslag uiteindelijk zal worden gekozen. Er zijn in Florida, de staat die de beslissing moet brengen, intussen verschillende uitslagen: de eerste uitslag, de uitslag na machinale hertelling en de uitslag na gedeeltelijke manuele hertelling in enkele stemdistricten. Uiteindelijk moet er een uitslag komen waarin de zogenoemde poststemmen zijn verwerkt. De media zullen, ondanks de kritiek op hun eerdere prestaties, niet willen wachten tot de uitslag officieel wordt bekendgemaakt. Iedere dag kent zijn eigen interpretatie en dat zal zeker tot eind deze week zo blijven.

IS DIT NU DE KLUCHT waarvoor sommige waarnemers de gang van zaken in Florida houden? Is er sprake van een surrealistische ontwikkeling, zoals anderen zeggen? In eerste instantie is er sprake van het toepassen van de wet zoals die in Florida geldt. Bij een smalle marge tussen de aantallen uitgebrachte stemmen volgt er automatisch een, machinale, hertelling. Dat was niet algemeen bekend, ondanks het feit dat de media al wekenlang een nek-aan-nekrace voorspelden. Zelfs Gore moest op dit punt door zijn staf worden bijgepraat - nadat hij tegenover Bush al per telefoon had toegegeven de verkiezingen verloren te hebben. De verwarring die hierdoor ontstond, kon in ieder geval niet de wetgever van Florida of het daar geldende systeem worden aangewreven.

Vervolgens maakten kiezers van de geboden opening gebruik om hun klachten kracht bij te zetten. Dergelijke klachten zijn er na iedere verkiezing, maar gezien de smalle marge en de hertelling kregen zij bijzondere betekenis. Wanneer, zoals in West Palm Beach, de uitslag scherp afwijkt van wat gebruikelijk is, ligt een zoektocht naar de oorzaak voor de hand. De schermutseling over het vlinderstembiljet en over half doorgeprikte ponsgaatjes kon beginnen. Evenals het maken van verwijten over en weer. De Bush-aanhang zegt nu de federale constitutie te verdedigen, het Gore-kamp zegt op te komen voor het recht van de individuele kiezer. Hoeveel opportunisme aan beide zijden ook meespeelt, die tegenstelling is geen klucht en evenmin surrealistisch.

EEN BESLISSEND moment bij het bepalen van de uitslag is doorgaans de publieke verklaring van de verliezer waarin hij de uitkomst aanvaardt en het volk uitnodigt zich achter de nieuwe president te verenigen. Dat moment is tot dusver uitgebleven. Toch zal het moeten aanbreken, bijvoorbeeld zodra in Florida, naar verwachting eind deze week, de uitslag is vastgesteld. De gemoedsrust waarmee Amerika het beloop der dingen nog steeds bekijkt, zal waarschijnlijk snel verdwijnen wanneer ook die uitslag aangevochten wordt. Uiteindelijk gaat het om een politiek vraagstuk waarvoor een politieke oplossing dient te worden gevonden. Dat lijkt ook de rechter, die gisteren om een uitspraak was gevraagd over de duur van de hertelling, te hebben beseft.

( a d v e r t e n t i e s )