Hoe moeten voetbalinternationals zich presenteren in de media? De KNVB zet ze het liefst als ideale schoonzonen neer.

Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN

SEVILLA, 14 NOV. Debutant Mario Melchiot kreeg voor de recente interland tegen Portugal een woordenwisseling met schrijvende journalisten. Na de wedstrijd maakte hij een wegwerpgebaar naar de camera omdat hij geen zin had in een tv-interview. Edgar Davids liet zich wel ondervragen, maar was zeer kortaf. Jarenlang sloot hij zich af voor de meeste media, tot Frank Rijkaard hem vice-aanvoerder maakte en hij zijn verantwoordelijkheid moest nemen namens de spelersgroep. Clarence Seedorf mijdt sinds de wedstrijd op Cyprus alle confrontaties met de pers. Vier jaar geleden wilde Michael Reiziger de schrijvende pers op een trainingskamp van Oranje niet te woord staan omdat het gedrag van ploeggenoot Davids in de kranten verkeerd zou zijn weergegeven.

Een aantal voetballers beschouwt de omgang met de media als noodzakelijk kwaad. Er komt natuurlijk ook veel op hen af en de hoeveelheid verzoeken voor interviews groeit zolang het medialandschap zich uitbreidt. Maar de verantwoordelijkheid neemt toe zodra een speler geselecteerd wordt voor Oranje. "Dan vertegenwoordig je het Nederlandse volk en dien je je ook als zodanig te gedragen", stelde bondscoach Louis van Gaal onlangs in deze krant.

Van Gaal zal Melchiot en Davids in de voorbereiding op het oefenduel tegen Spanje, morgen in Sevilla, aanspreken op hun gedrag tegenover journalisten rondom de interland tegen Portugal. Melchiot heeft via zijn website inmiddels zijn excuses aangeboden voor de agressieve toon waarop hij verslaggevers te woord stond. Dat is volgens KNVB-woordvoerder Rob de Leede niet onder druk van de bond gebeurd. "Misschien een initiatief van zijn zaakwaarnemer of z'n club Chelsea."

Net als zijn voorgangers Hiddink en Rijkaard heeft bondscoach Van Gaal bij zijn kennismaking de spelers onderhouden over presentatie en omgangsvormen. Correcte kleding is meer dan ooit vereist. Baseballpetten en zonnebrillen zijn in werktijd ongewenst. Tenzij op medisch attest, zoals dat bij Davids het geval is. Zijn ogen kunnen geen fel licht verdragen.

"Als je voor het Nederlands elftal bent geselecteerd, behoor je tot een bevoorrechte groep", zegt De Leede. "Dat moet je dan ook uitstralen. Internationals moeten waardig overkomen. De bereidheid van de spelers om met de media te communiceren is mij de afgelopen jaren niet tegengevallen. Uitzonderingen daargelaten. Het gebeurt soms dat spelers zeggen: 'Nu even niet'. Bijvoorbeeld door privé-problemen of omdat ze vinden dat ze al te veel in de belangstelling staan. Dan is het aan de coach of dit acceptabel is. Meestal doet hij er niet moeilijk over."

De Leede heeft zich geërgerd aan een enquête in het tv- programma Netwerk over de populariteit van het Nederlands elftal. Die zou na het EK drastisch zijn gedaald. "Dat sloeg nergens op. Bepaalde spelers werden afgeschilderd als over het paard getilde jongens die te veel verdienen. Na een nederlaag als tegen Portugal valt heel Nederland ineens over die ene zonnebril. Maar als Oranje straks twee keer wint is alles weer goed."

Hoofdsponsor Nationale Nederlanden, dat het contract met de KNVB onlangs met zes jaar verlengde, mengt zich niet in de discussie over het spelersgedrag. Hoofd sportsponsoring Frits Suèr: "Hoe spelers naar buiten treden is de verantwoordelijkheid van de KNVB. Voordat je het weet, moet je als sponsor vragen beantwoorden als: 'Vind je niet dat Cruijff bondscoach moet worden?'."

Spelers als Gullit, Ronald Koeman, Blind en de tweeling De Boer, hebben hun mediacontacten altijd goed verzorgd. Gullit benutte de media zelfs om breuken te forceren. Zoals in 1987 met PSV, toen hij naar AC Milan wilde. En in 1990 zorgden zijn uitspraken ervoor dat bondscoach Libregts werd ontslagen. "Hebben jullie mij nog nodig", klonk het in het trainingskamp Milanello als hij weer wat kwijt wilde. De generatie Nederlanders die hem volgde naar AC Milan, had duidelijk minder behoefte aan publiciteit.

Normen en waarden vervagen, ook bij voetbalmiljonairs. Hoe was dat in het grijze verleden? Herman Kuiphof, de 82-jarige nestor van de Nederlandse sportjournalistiek, kan uit zijn rijke geheugen weinig incidenten opdiepen. "Vroeger was er nauwelijks een kleurlingenkwestie. Donkere spelers worden door hun trots een bepaalde richting ingeduwd. Dat verbiedt ze om correct te antwoorden. Davids zei op tv tegen Henk van Dorp: 'Jij bent toch de expert?' Toen dacht ik: dat zeg je toch niet? Jammer dat Rijkaard hem tweede aanvoerder heeft gemaakt. Dat geeft Davids een zekere standing. Misschien heeft het meegespeeld dat Rijkaard ook een kleurling is. Discriminatie? Moet je voor oppassen. Ik baseer mijn mening op feiten. Seedorf is ook een moeilijk heerschap. Misschien kijk ik er ouderwets tegenaan."

Kuiphof zegt zich niet te kunnen herinneren dat internationals vroeger niet met journalisten wilden praten. Er was soms wel sprake van enige ongenoegen. "Uitgerekend de meest vreedzame sportjournalist Ad van Emmenes kreeg in de spelerskamer van PSV eens heftige verwijten van doelman Lieuwe Steiger. Als verslaggever van Sport en Sportwereld had hij na een 6-1 nederlaag van het Nederlands elftal tegen Zweden (in 1954, red.) geschreven dat het optreden van Steiger niet al te zeker was geweest. Later hebben die twee het weer uitgepraat. Zelf heb ik op het WK van '74 een kleine aanvaring gehad met bondscoach Michels die het opnam voor Cruijff. Ik bekritiseerde een opmerking van Cruijff die, na een 0-0 gelijkspel tegen Zweden, zei dat Nederland op punten had gewonnen wanneer het een bokspartij was geweest. Perschef Evert Grifhorst adviseerde me toen niet naar de volgende persconferentie te gaan, maar dat heb ik toch gedaan."

Hoofdschuddend constateert Kuiphof dat de minachting van de speler voor de journalist is toegenomen. "Wat wel eens meespeelt is het gevoel: wij zijn miljonairs en jullie slechts middenstandertjes. Zelfs zo'n speler als Kezman, 21 jaar pas en net in Nederland, kan nu al geen kritiek verdragen."

( a d v e r t e n t i e s )