Schaker Gari Kasparov is vorige week zijn wereldtitel kwijtgeraakt. " Ik heb de wedstrijd verloren in de voorbereiding."

Door DIRK JAN TEN GEUZENDAM

LONDEN, 6 NOV. Een half uur later dan beloofd betreedt Gari Kasparov de zitkamer van een van de drie appartementen die hij voor zijn team afhuurde in het weelderige Milestone Hotel aan de rand van Hyde Park in Londen. Het is zaterdagavond, half zeven, maar aan scheren is hij nog niet toegekomen. Alle tijd die hij kan vinden, vertelt Kasparov, stopt hij in de schaaktechnische analyse van de match tegen Vladimir Kramnik, die hem na vijftien onaantastbare jaren zijn wereldtitel kostte.

Kasparov gedraagt zich monter en zelfbewust, alsof hij het leed wil bezweren dat hem is overkomen. Hij geeft toe dat hij een paar grauwe weken achter de rug heeft, maar maakt duidelijk dat er ook ruimte was voor galgenhumor: "Toen ik gisteren de kranten zag, merkte ik sarcastisch op dat dankzij mijn nederlaag schaken wel weer eens wereldwijd de voorpagina's haalde. Zelfs The New York Times opende ermee."

Zonder een vraag af te wachten geeft hij aan waar het mis ging: "Ik heb deze match verloren in de voorbereiding. Door de onverwachte defensieve strategie van Kramnik werd ik gedwongen om iedere dag tien uur te werken aan nieuwe wapens. Dat heeft me uitgeput."

Ruiterlijk geeft Kasparov toe dat de jonge grootmeesters in zijn team, Kobalja en Charkov, tegen die taak niet opgewassen waren. Zeker niet als je bedenkt hoeveel ervaren grootmeesters Kramnik steunden. Als hij hoort dat Kramnik buiten zijn secondanten ook nog eens hulp kreeg van topgrootmeesters als Morozevitsj, Svidler en Gelfand, valt hij even stil. Hij houdt zich flink en stelt dan dat het geen geheim is dat de meeste van zijn collega's hem nu eenmaal graag zien verliezen.

De grote grief, waarnaar hij na afloop van de laatste partijen herhaaldelijk verwees zonder dat hij er over wilde praten, blijkt minder dramatisch dan verwacht. Hij voelt zich ernstig benadeeld door het wedstrijdschema: "Het was een onzalig plan om in het weekend twee partijen achter elkaar te spelen. Op zaterdag had ik steeds zwart en op zondag wit. Na die zware partijen op zaterdag ontbrak het me aan energie en tijd om me goed voor te bereiden op de partijen waarin ik het spel moest maken."

Vol lof is Kasparov over zijn overwinnaar. Kramnik heeft hem met zijn uitgekiende aanpak stof tot nadenken gegeven: "Hij heeft een nieuw element in het schaken gebracht. Daar wil ik graag iets van leren, net zoals ik vroeger veel heb geleerd van Botwinnik."

Veel geduld om die lessen in praktijk te gaan brengen heeft hij niet. Het lijkt hem dat er zo snel mogelijk een revanchematch moet komen: "De grote belangstelling voor deze match heeft bewezen dat het publiek die match wil zien. Ik vind ook dat het min of meer Kramniks morele plicht is om zo'n match na te streven. Net zoals ik altijd tegen de sterkste tegenstanders heb willen spelen. De wens van het publiek wordt altijd uitgedrukt in geld. In de afgelopen jaren wilde ik best tegen Karpov, Anand en Sjirov spelen, maar er was niemand die daar geld voor over had. Voor deze match tegen Kramnik kwam er twee miljoen dollar op tafel. Dat bewijst genoeg."

Het idee dat Kramnik wel eens geïnteresseerd zou kunnen zijn in een herenigingsmatch met de kampioen van de FIDE vindt hij een lachertje. Terwijl hij zijn rechterhand hoog boven zijn hoofd houdt, zegt hij: "Kramnik hoort nu als veertiende wereldkampioen thuis in de regionen van Capablanca en Aljechin. Dan slaat het toch nergens op als hij zich zou verlagen om een match tegen iemand als Chalifman te spelen."

Afgezien van zijn eigenbelang gelooft hij ook niet dat het goed is als Kramnik lang kampioen blijft: "Kramnik is de ultieme exponent van de nieuwe generatie, die in hun schaken de tijdgeest weerspiegelen. Het is een houding die je overal ziet, de filosofie van de beurs. Het maakt niet uit hoe goed je product is als de koersen maar goed zijn en de aandeelhouders tevreden." Maar zoals hij ook in de maatschappij een kentering ziet naar minder cynische tijden gelooft Kasparov ook in de toekomst van het schaken: "Ik zal bewijzen dat mijn creatieve schaken nog steeds goed genoeg is om ook Kramnik te verslaan." In het huis waar Kramnik en de zijnen zo'n tien kilometer verderop in de buitenwijk Chiswick onderdak vonden, is de sfeer diezelfde avond volstrekt ontspannen. In het rommelige Heron House heerst vooral rust en tevredenheid. De secondanten zijn uit eten en Kramnik laat de veiligheidsagent die hij voor de laatste dagen heeft ingehuurd een tafel vol eten halen bij een Thais restaurant in de buurt.

Op de conclusies en plannen van Kasparov reageert de nieuwe wereldkampioen schouderophalend en afwerend. Zeker, zijn voorbereiding was goed, maar hij plaatst graag een kanttekening: "Zoals altijd was Kasparov uiteraard nog veel beter voorbereid, alleen heb ik hem niet de kans gegeven om dat te laten zien. Dit leek me de beste aanpak van deze specifieke tegenstander en eerlijk gezegd was het ongelooflijk zo goed als dat uitpakte. Als ik een match tegen iemand anders zal moeten spelen, zal ik het weer heel anders aanpakken." Waar hij zonder een spoor van grootspraak aan toevoegt: "Daarom ben ik er ook van overtuigd dat ik een veelzijdigere speler ben dan Kasparov."

En als we het dan toch willen weten, ook een betere schaker sec: "Iedereen praat over mijn geweldige openingen, maar wat hield dat nu precies in? Met zwart stond ik steeds iets minder, alleen waren het stellingen waarvan ik geloofde dat ik ze kon verdedigen. Met wit nam ik steeds genoegen met een klein voordeeltje en dan gingen we spelen. Juist in dat gedeelte was ik hem de baas.'Kramnik werpt de typering dat hij de kampioen van de verdediging is van zich af: "Juist het afgelopen jaar heb ik heel agressief en ondernemend gespeeld. Natuurlijk kan ik dat ook, maar waarom zou ik het spel gaan spelen waar Kasparov op hoopte? Ik wilde wereldkampioen worden en ik wist dat dat zo moest gebeuren."

Een half jaar werkte hij als een bezetene en spaarde hij kosten noch moeite om zijn doel te bereiken. Dat hij buiten zijn team ook nog eens spelers uit de toptien aan het werk zette vindt hij een vanzelfsprekendheid: "Ik wilde dit zo goed mogelijk doen en dat heeft me veel geld gekost. Inderdaad, om Svidler een week aan een bepaald openingsprobleem te laten werken, en om met Morozevitsj en Gelfand in het algemeen van gedachten te wisselen." Kramnik kan er niets vreemds in zien: "Er was niemand die Kasparov tegenhield om ook wat extra geld in zijn voorbereiding te investeren."

Praten over een revanchematch vindt hij voorbarig en zinloos. "Voorzover ik weet hebben we een contract met Brain Games waarin de komende cyclus beschreven staat. Daar staat niets in over een revanchematch. Komend jaar komt er een kandidatentoernooi waaraan ook de verliezer van deze match mee zal doen. Dat toernooi moet mijn uitdager opleveren. Ik hoop dat zij zich aan dat contract zullen houden, zoals ik me daar ook aan zal houden."

Daarom kan hij ook niets zinnigs zeggen over een mogelijke verzoening met de FIDE. "Volgens mijn contract mag ik zo'n match niet eens spelen. Natuurlijk hoop ik wel dat ik kan bijdragen aan een stabilisering van de schaakwereld. Dat voel ik als mijn plicht en daar wil ik me graag voor inzetten. Maar de eerste stap in die richting zal door deze twee organisaties moeten worden gezet."

De eerste confrontatie tussen de oude en de nieuwe wereldkampioen zal in januari in Wijk aan Zee zijn. Kramnik vindt dat hij eerst een paar weken rust nodig heeft voordat hij wil gaan denken over nieuwe uitdagingen. Wel gelooft hij nu al dat hij gemakkelijker zal spelen met de wereldtitel op zak. Kasparov kent geen twijfel over het toernooi waar hij de afgelopen twee jaar heer en meester was: "Ik zal Wijk aan Zee winnen en laten zien wat ik de laatste tijd zoal heb voorbereid. Voor zover ik weet heeft nog nooit iemand Wijk aan Zee drie keer achter elkaar gewonnen. Kortom, een mooi moment om geschiedenis te schrijven."

( a d v e r t e n t i e s )