T V V O O R A F :
Spannend dagboek van filmster
HANS BEEREKAMP
Acteren is het makkelijkste wat
er is, vindt Matthijs van Heijningen bij een setbezoek aan de door hem
geproduceerde speelfilm De omweg. Je wordt opgehaald en
thuisgebracht, spreekt daar tussendoor je teksten uit, en krijgt nog
geld toe. En al die ruzies dan op de set, werpt hoofdrolspeelster Tamar
van den Dop de producent vanachter haar digitale videocameraatje tegen?
"Ach, scheppen gaat van au!" meent Van Heijningen, die dit citaat aan
Remco Campert toeschrijft. Scheppen gaat van au werd zo de titel
van Van den Dops videodagboek, dat ze samen met editor Maaik Krijgsman
monteerde tot een intrigerend document over filmmaken in Nederland.
Tegen de gewoonte in is het geen reclamefilm geworden voor de op 9
november in de bioscoop uitkomende De omweg, een zogeheten
making of. Wel geeft Van den Dop een verrassend kijkje in de
keuken. Ze ondervraagt regisseur Frouke Fokkema intensief waarom ze dit
autobiografische verhaal, over een geitenhoedster die een bezoek brengt
aan haar idool, de Oostenrijkse schrijver Thomas Bernhard, wilde
verfilmen. Ze onthult iets van de problemen, die kunnen ontstaan tussen
een regisseuse en een actrice, die min of meer haarzelf speelt. Ze laat
de ruzies zien tussen Fokkema en haar Oostenrijkse cameraman Wolfgang
Simon ("ik heb hem genomen, omdat hij niet stinkt, zoals de andere
cameralieden, maar ik vind zijn licht niet mooi"). En ze filmt vaak
zichzelf in close-up, vertellend hoe zwaar het die dag was, en hoe
chaotisch. Balancerend op de rand van het narcisme, gaat het net goed.
Ik heb nog nooit eerder een ster van een film zichzelf tijdens het werk
zien filmen; tussen koketterie en eerlijk zelfonderzoek slaat de wijzer
de goede kant uit.
Producent en regisseur waren aanvankelijk niet zo blij met het
videodagboek. Ze vreesden dat de documentaire beter ontvangen zou worden
dan de speelfilm, en vreesden een negatief effect. Het omgekeerde is het
geval: Fokkema komt eruit naar voren als een gedreven persoonlijkheid,
die vecht om haar film compromisloos te kunnen maken. Mijn waardering
voor De omweg is er groter door geworden, bijvoorbeeld omdat je
begrijpt waarom de regisseur soms een verkeerde beslissing neemt. Was
elke making of maar zo spannend en leerzaam.
Het uur van de wolf: Scheppen gaat van au, Ned 3, zondag,
19.35-20.28u.