In Lille begon gisteren het proces over het dopinggebruik in de wielerploeg van Festina. Na twee jaar ontkennen bekende oud-kopman Richard Virenque.

Door onze redacteur JAN GERRITSEN

LILLE, 24 OKT. De bewijzen van dopinggebruik tegen Richard Virenque stapelden zich op. Tot en met gisteren, op de eerste dag van 'het dopingproces van de (voorbije) eeuw' voor een tribunaal in Lille. Willy Voet, zijn voormalige verzorger bij Festina, verklaarde onder ede wat hij vorig jaar al in zijn spraakmakende boek, 'Massacre la chaîne' (in Nederland in vertaling uitgegeven als Prikken of Slikken) aannemelijk had proberen te maken. Gisteren zei Voet dat het "absoluut onmogelijk" was dat Virenque in 1998 niet wist dat in de Festina-ploeg sinds vijf jaar stelselmatig het dopingmiddel EPO aan coureurs werd verstrekt.

Op de eerste dag van het proces over de grootste dopingzaak in de geschiedenis van de Tour de France gaf Virenque, vijf keer winnaar van het bergklassement in Tour, toe dat hij vitamines en 'versterkende middelen' had gebruikt. Maar hij ontkende dat hij had meegewerkt aan het gebruik van EPO in de Festinaploeg een praktijk die sinds 1993 systematisch werd toegepast, aldus voormalig ploegleider Bruno Roussel. Vandaag gaf Virenque toe ook onder meer EPO te hebben gebruikt.

Virenque is de enige Festina-renner die voor de rechtbank moet verschijnen omdat hij als kopman verdacht wordt van medeplichtigheid aan het systeem bij Festina om renners EPO toe te dienen. Dat gebeurde stelselmatig sinds 1993, onder verantwoordelijkheid van de Belgische ploegarts Eric Ryckaert en de Belgische verzorger Willy Voet. De affaire kwam aan het licht toen Voet om half zeven 's ochtends op 8 juli 1998, drie dagen voor de start van de Tour in Dublin, aan de Belgisch-Franse grens werd gearresteerd.

De Franse douane vond in de Festina-auto die Voet bestuurde, 232 ampullen EPO (ingekocht in Portugal), 80 ampullen groeihormonen, 160 ampullen testosteron (mannelijk hormoon) en een krachtige cortico- steroïde, een ontstekingsremmer die ook prestatiebevorderend werkt. Voet sloeg door bij politieverhoor en is nu in Lille de belangrijkste verdachte: hij riskeert maximaal tien jaar gevangenisstraf en een boete van vijftig miljoen francs. Roussel, nu werkzaam in de vastgoedhandel, gaf enkele dagen na Voets arrestatie toe dat bij Festina, (vernoemd naar de hoofdsponsor, een Spaanse horlogefabrikant), "doping werd verstrekt onder strikte medische controle".

Voet en Roussel gaven het georganiseerde dopinggebruik bij Festina gisteren voor het tribunaal volmondig toe. Dat was geen verrassing omdat Voet de dopingpraktijken uitvoerig heeft beschreven. Van 'Massacre la chaîne', werden in Frankrijk 150.000 exemplaren verkocht. De derde belangrijke verdachte, de Belgische ploegarts van Festina, Ryckaert, was afwezig: hij lijdt aan een ernstige vorm van kanker. Het tribunaal heeft zijn verhoor voor onbepaalde tijd uitgesteld. Een Spaanse arts, verdacht van medewerking bij het verstrekken van EPO voor Festina, was ook wegens ziekte afwezig.

Gezeten achter een tafel met daarop ruim dertig vuistdikke rode dossiers ondervroeg tribunaalvoorzitter Daniel Delegove met grote kennis van zaken de aanwezige verdachten om de organisatie van de dopingverstrekking bij Festina in beeld te krijgen. Delegove maakte daarbij herhaaldelijk toespelingen op de 'Nederlandse connectie', waarover Voet en Roussel zich als belangrijkste verdachten minder duidelijk uitlieten. De 'Nederlandse connectie' slaat op het feit dat ploegarts Ryckaert en enkele Nederlandse renners, zoals Steven Rooks en de sprinter Jean-Paul van Poppel van de Nederlandse PDM-ploeg van Jan Gisbers in 1993 naar Festina overkwamen. PDM kwam in 1991 in het nieuws toen tijdens de Tour de France de gehele ploeg ziek werd als gevolg van het gebruik van het middel Intralipid.

Voormalig Festina-ploegleider Roussel verklaarde dat dokter Ryckaert in 1993 had gezegd dat "EPO was aangekomen" (als nieuw dopingproduct waarmee destijds vooral Italiaanse renners successen boekten). Roussel zei dat de EPO vanuit Spanje werd aangevoerd, volgens Voet met behulp van dokter Fernando Jimenez. De betekenis van de 'Hollandse lijn' (Delegove) bleef vooralsnog onduidelijk. Voet erkende dat 'wij van hun, van PDM, hebben geleerd', maar hij verwees naar dokter Ryckaert als de verantwoordelijke man daarvoor. Ondanks de EPO-doping presteerden de Festina-renners in dat jaar 1993 overigens slecht in de Ronde van Italië. "En ondanks EPO hebben ze nooit een Tour gewonnen", zei Voet.

De Belgische ex-soigneur nam tijdens zijn verhoor ploegarts Ryckaert in bescherming. Voet: "Ryckaert was voorzichtig. Hij hield bij het toedienen van EPO als hematocrietwaarde 52 of 54 aan. (Een hematocrietwaarde tot 50 is toegestaan, red.) In de Giro waren er anderen met 60 of 65." Voet zei dat "doping gewoon was" en dat als regel gold "wie niet betrapt wordt, heeft ook niet (doping) genomen". En: "Het waren altijd de renners die erom vroegen. Zij waren niet de slachtoffers (van dokters en verzorgers), ze vroegen er om. In de tachtiger jaren, toen men nog wel eens een koers zonder doping kon winnen, waren er geen dokters bij ploegen. Wij, de verzorgers, leerden de dopingpraktijken van de renners."

Justitie in Lille heeft bijna 300.000 gulden uitgetrokken voor het proces waarin mogelijk 150 getuigen - onder wie Hein Verbruggen, de Nederlandse voorzitter van de internationale wielrenunie (UCI) - zullen worden gehoord. Het proces is tevens bedoeld als een publieke educatieve afrekening met doping in de sport. Daarom is Virenque gedagvaard en geen enkele andere wielrenner van Festina die dopinggebruik heeft toegegeven, iets wat pas sinds 1999 in Frankrijk individueel strafbaar is. Tot vervolging van Virenque is besloten op aandringen van onderzoeksrechter Patrick Keil, lokaal bekend als de 'razende rechter', die de Festina- zaak van het begin af aan heeft onderzocht. Keil, een maand geleden overgeplaatst naar Carcassonne, wilde een voorbeeld stellen, zo heet het in Lille.

Behalve de Festinaverdachten, onder wie manager Joel Chabiron, worden ook de ploegarts Nicolas Terrados van de Spaanse ONCE-ploeg en een Belgische soigneur, Jef d'Hont, van de ploeg La Francaise des Jeux wegens het leveren van EPO berecht. Hetzelfde geldt voor een apothekersechtpaar in Veynes, het dorpje in de Franse Alpen dat plaatsgenoot Willy Voet met EPO uit de brand hielp toen deze daarom vroeg.

( a d v e r t e n t i e s )