Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN
BRUSSEL, 24 OKT. Nederland is "geen servet en geen tafellaken". Zo gaf gisteren een Nederlandse diplomaat bij een onderhandelingsbijeenkomst over wijziging van het Verdrag van de Europese Unie de positie van Nederland weer.

Zijn beeldspraak was in lijn met de positie die premier Kok eerder deze maand innam tijdens de top van Europese regeringsleiders in het Zuid- Franse Biarritz. Kok zei dat Nederland "een identiteitsprobleem" heeft, omdat het de kleinste van de grote en de grootste van de kleine landen in de EU zou zijn.

Met die tussenpositie onderscheidt Nederland zich van de andere EU- lidstaten sinds in Biarritz regeringsleiders van grote en kleine landen elkaar in de haren vlogen. De harde confrontatie binnen de EU heeft diepe sporen nagelaten, zo bleek gisteren. De Portugese staatssecretaris van Europese Zaken, Da Costa, zei "niet erg optimistisch" te zijn over de kans dat de regeringsleiders begin december in Nice overeenstemming bereiken over al jaren noodzakelijk geachte institutionele hervormingen. Volgens hem ontbreekt het aan politieke wil om de meningsverschillen te overbruggen.

De kleine EU-lidstaten vinden dat de grote proberen alle macht naar zich toe te trekken. De grote beweren op hun beurt dat de kleine meer zeggenschap in de EU willen dan redelijk is. Nederland heeft zich voor een deel achter de kleine en voor een ander deel achter de grote lidstaten geschaard.

De kleine landen willen dat in een Verdrag van Nice wordt vastgelegd dat alle EU-lidstaten een Eurocommissaris leveren, ook als de Europese Commissie daardoor na uitbreiding van de EU met landen in Midden- en Oost-Europa tegen de dertig personen gaat bestaan. De regeringsleiders van de grote landen zeiden in Biarritz dat de Europese Commissie efficiënter moet worden en daarom in omvang moet worden beperkt.

Premier Kok heeft een tussenoplossing gesuggereerd: voorlopig blijft het één Eurocommissaris per lidstaat en pas als de EU uit 28 landen bestaat moet de Europese Commissie volgens een nieuw systeem samengesteld worden. In feite stelde hij daarmee voor om een beslissing naar de toekomst te verschuiven, als de EU alle kandidaten waarmee zij onderhandelt plus Turkije heeft opgenomen. Het Franse EU-voorzitterschap heeft nu Koks voorstel als een reddingsboei opgepakt om te voorkomen dat de Europese top in Nice duidelijk een mislukking wordt. Franse diplomaten zeggen dat de oplossing wordt om voorlopig elke lidstaat een Eurocommissaris te laten houden, maar dat nog afgesproken moet worden bij welke omvang van de EU er een nieuwe samenstelling van de Europese Commissie moet komen. Dat zou betekenen dat de EU na Nice met een soortgelijk onopgelost probleem blijft zitten als in 1997 na de top van Amsterdam het geval was.

De EU zit muurvast bij de onderhandelingen over een nieuw systeem voor het bepalen van een gekwalificeerde meerderheid. Bij stemmingen beschikken grote landen over meer stemmen dan kleine. Volgens afspraak moeten de grote landen gecompenseerd worden als ze na uitbreiding van de EU hun huidige tweede Eurocommissaris afstaan. Veel kleine landen willen dat voor een gekwalificeerde meerderheid een meerderheid van de lidstaten vereist is die bovendien de meerderheid van de Europese bevolking vormt. De grote landen willen echter eenvoudig meer stemmen hebben, omdat hun bevolking groter is. Mochten de grote landen hun zin krijgen, dan wil Nederland als middelgrote lidstaat, anders dan tot nu toe, meer stemgewicht hebben dan België, Griekenland en Portugal.

( a d v e r t e n t i e s )