DE ONWEERSTAANBARE OPMARS van de Amerikaanse effectenbeurzen, die tien jaar geleden is begonnen, beleeft moeilijke tijden. Op 11 oktober 1990 zetten de Amerikaanse financiële markten een beweging omhoog in die, ondanks forse klappen, te boek staat als een langlopende bull market, een periode van overwegend stijgende aandelenkoersen.

Deze lange periode van financiële uitbundigheid heeft maatschappelijke gevolgen die verder reiken dan het wereldje van de professionele handelaren op Wall Street of, wat Nederland betreft, de Amsterdamse Effectenbeurs. Beleggen is een volkssport geworden, de bron voor een consumptieve bestedingsimpuls en de vermogensbasis voor toekomstige generaties gepensioneerden.

Maar de stier is gewond. Op het ogenblik is het kommer en kwel op de effectenbeurzen, vooral wat betreft de fondsen van de informatie- en communicatietechnologie. Een serie winstwaarschuwingen van grote, gevestigde bedrijven heeft geleid tot spectaculaire koersdalingen waarin de hele sector van de 'nieuwe economie' wordt meegesleept. De Nasdaq, de index van de Amerikaanse schermenbeurs waar vooral technologiefondsen worden verhandeld, staat op zijn laagste koers van dit jaar, ruim eenderde lager dan het historische hoogtepunt in maart. Dat mag gerust een crash genoemd worden. De andere graadmeter van de New-Yorkse beurs, de Dow Jones, staat zo'n 10 procent onder zijn record.

Maar gemeten over de periode van tien jaar zijn de stijgingen nog altijd spectaculair: de Nasdaq is meer dan 900 procent hoger, de Dow Jones ruim 340 procent. Dichter bij huis laat de Amsterdamse AEX over diezelfde tienjaarsperiode een stijging zien van 647 procent. De dalingen van de afgelopen maanden, vooral van de technologiefondsen, zijn een ontnuchtering van de euforie die een luchtbelachtig karakter had aangenomen.

HET BEURSSPEKTAKEL trekt intussen zijn sporen. Stij gende koersen maken het voor ondernemingen aantrekkelijk om risicodragend kapitaal aan te trekken via de beurs. Dat verzwakt de traditionele banden tussen bedrijven en banken en versterkt het 'aandeelhouderskapitalisme' waarin bedrijven worden beoordeeld op hun koers. Maar de beurshausse is eveneens een cultureel verschijnsel. Meer dan de helft van de Amerikaanse huishoudens bezit aandelen. In Nederland is het onzichtbare aandelenbezit wijdverspreid via pensioenfondsen en spaarbeleggingen. Beleggen is een maatschappelijk verschijnsel geworden, het behoort tot de geaccepteerde conversatiethema's in het café, de sportkantine of op familiefeestjes. Op grond van de almaar stijgende koersen zijn sommigen hun consumptiegedrag gaan aanpassen en hebben anderen hun besparingen voor later vergroot. Het politiek populaire onderwerp 'kosten van de vergrijzing' is in dit verband relatief: de generatie van de naoor logse geboortegolvers vertrouwt liever op toekomstige beleggingswinsten dan op het AOW-spaarfonds van het kabi net.

TIEN JAAR beurseuforie dreigde, ondanks de forse dips in 1998 en 1999, het gezonde verstand te verdoven. Verliesgevende beginnende bedrijven waren plotseling meer waard op de beurs dan degelijke winstgevende ondernemingen. Dat lijkt met de aanpassingen van dit jaar verleden tijd te zijn. De welvaartsgeneratie die de beurshausse heeft teweeggebracht, begint geleidelijk haar gezonde verstand terug te krijgen.

( a d v e r t e n t i e s )