Door onze redactie wetenschappen
ROTTERDAM, 9 OKT. De Nobelprijs voor de geneeskunde 2000 is gewonnen door de Amerikaanse hersenonderzoekers Eric Kandel (70), Paul Greengard (74) en de Zweed Arvid Carlsson (77). Zij krijgen de prijs van 2,5 miljoen gulden voor hun onderzoek naar de manier waarop zenuwcellen met neurotransmitters signalen aan elkaar doorgeven en herinneringen vastleggen.

Met deze prijs eert het Zweedse Nobelprijscomité een ontwikkeling in het hersenonderzoek die in de jaren vijftig begon met Carlssons ontdekking dat de ziekte van Parkinson wordt veroorzaakt door een tekort aan de neurotransmitter dopamine. Door zijn werk kwam de chemische stof l-dopa, een voorlopermolecuul van dopamine, beschikbaar als medicijn dat bij Parkinsonpatiënten de onbeheersbare tremor onderdrukt. Carlsson was hoogleraar farmacologie aan de universiteit van Göteborg en is sinds 1989 gepensioneerd.

Tegen het eind van de jaren zestig ontrafelde Paul Greengard, sinds 1983 hoofd van het lab voor neuroscience van de Rockefeller University in New York, hoe dopamine en andere neurotransmitters zoals noradrenaline en serotonine als signaalstoffen werken. Uitlopers van zenuwcellen maken veelvuldig contact met andere zenuwcellen. In de zogenoemde synaptische spleet die tussen beide cellen ontstaat, geeft de zenuwcel die een signaal wil doorgeven een pakketje boodschappermoleculen af. De vrijgekomen moleculen binden aan eiwitten (receptoren) in het celoppervlak van de zenuwcel die de boodschap ontvangt. Daarna spelen zich in de ontvangende cel moleculaire processen af die tot verdere activiteit aanzetten.

Het was Eric Kandel (Columbia University, New York) die met zijn werk aan het relatief eenvoudige zenuwstelsel van de zeeslak duidelijk maakte dat in stelsels van zenuwcellen die via synaptische spleten aan elkaar verbonden zijn lange- en kortetermijngeheugens kunnen ontstaan.

Kandel kreeg 29 september de Heinekenprijs voor geneeskunde uit handen van prins Claus.

( a d v e r t e n t i e s )