T V V O O R A F :
Overleven op een tv-eiland
DIRK LIMBURG
Net als Big Brother en
De Bus, en wel meer in het leven, is de eerste keer speciaal.
Waar de reprises van deze programma's nog niet de bevlogenheid en
kijkcijfers van hun debuut weten te evenaren, begint zondagavond de
volgende variant in het genre waarin de gewone mens tot op het bot gaat
tot vermaak en lering van de rest van ons.
Deze keer gaan zestien mensen - acht Belgen, acht Nederlanders; acht
vrouwen, acht mannen - naar twee onbewoonde Maleisische eilandjes in de
Zuid-Chinese Zee. Vrijwel zonder meegebracht voedsel zullen ze het daar
47 dagen voor het oog van de camera moeten uithouden. Expeditie
Robinson - de Amerikaanse versie vierde onlangs triomfen bij CBS
onder de naam Survivor - laat hun belevenissen in wekelijkse
afleveringen zien.
De kandidaten zijn de eerste tijd verdeeld in twee 'kampen' die elkaar
in wedstrijden ontmoeten. De ene keer strijden ze om iets essentieels -
zoals een stel kippen - en de andere keer om uit te maken welke groep
iemand naar huis moet sturen. Wie als laatste overblijft krijgt een
schamele 50.000 euro. "Wie zijn je vrienden. Wie is je vijand. Alleen de
sterksten zullen die onzekerheid aan kunnen." De commentaarstem zet de
toon. De ontberingen en de wildernis van het eiland zijn decor en
aanjager van emoties. Het draait om de spanning in de groep. Wie
eenmaal de gne van het gluren naar onbekenden in intieme en schrijnende
situaties heeft overwonnen (het went beschamend snel) vindt in
Expeditie Robinson veel meer van zijn gading dan in Big
Brother of De Bus. Vervelende mensen in vervelende situaties
leidt nu eenmaal tot vervelende televisie, zei Mark Burnett, de
producer van het Amerikaanse Survivor, vorige maand in de Los
Angeles Times. Zijn programma trok deze zomer meer dan het dubbele
aantal kijkers van het Endemol-product Big Brother. De finale
werd door de helft van het tv-publiek gevolgd. Slechts de nationale
gebeurtenis Super Bowl scoort beter.
En gelijk heeft Burnett, zo'n tropisch eiland met blauwe zee, witte
stranden, kokospalmen en 's nachts heel veel enge beesten is een veel
boeiender decor dan een kale woning of verbouwde touringcar. Listig
samenzweren en manipuleren bracht Richard Hatch vorige maand de
overwinning èn het respect van de Amerikaanse kijkers. Vorig jaar
viel in Nederland het kijkend deel der natie nog over Willem, de Big
Brother-kandidaat die zich aan dubbelspel waagde. Maar toen was
alles nog nieuw voor publiek en spelers en was meedoen belangrijker dan
winnen. Nu, een jaar later, komt het competitie-aspect duidelijker naar
voren. De programma's blijken moderne versies van de aloude spelshow,
aangevuld met elementen van soapficties en serieuzer drama. Het gebrek
aan onderlinge strijd werkt bij ervaren kijkers niet langer in het
voordeel van Big Brother en De Bus. Wat moet je met al
die sympathieke verliezers? Strijd is nodig. En fysieke uitspattingen.
Nieuw is dat niet. Spel zonder grenzen laat al decennia
halsbrekende toeren zien. Alles keurig in beeld gebracht. In
Sterrenslag verstuikte menig bekend gezicht zijn enkel. Jan
Klaassen krijgt al eeuwen op zijn kop. Voor de moderne kijker is het
niet genoeg. Hij wil echte mensen met echte emoties en echte spanning.
Opgediend volgens het scenario van een tv-serie. Desnoods op het niveau
van de dagelijkse soap met zijn beperkte variatie van elkaar aan- en
afstotende karakters.
Verdriet, pijn, vreugde, intrige, liefde, alles. Het publiek verlangt
het en de kandidaten geven het graag. Voor Expeditie Robinson
meldden zich 1100 mensen aan. Het Amerikaanse Survivor heeft
voor de tweede reeks, eind januari, 2001 de keuze uit 49.000. Aan het
verlangen naar strijd, leed en emoties - klein en groot - komt
Expeditie Robinson ruim tegemoet. Er wordt geklaagd over muggen,
zandvlooien en ander ongedierte. Eén van de kandidaten zien we
lijden onder een hevige koorts. De strijd om leiderschap en het geklaag
over gekonkel zijn vanaf het begin aanwezig.
Als het zich de komende weken doorzet is de selectie van de kandidaten
juist geweest en zal Expeditie Robinson in Nederland en
België een succes worden, net als in al die andere landen sinds de
eerste keer in Zweden drie jaar geleden.
Expeditie Robinson, Net5, zondag, 21.00-22.00u.