Labour wil nog een keer regeren

Door onze correspondent HANS STEKETEE
BRIGHTON, 27 SEPT. De Britse premier Tony Blair heeft gis teren het startsein gegeven voor de komende verkiezingen met een strijdlustige oproep hem een tweede regeringstermijn te gunnen.

In een rede voor het jaarlijkse partijcongres in Brighton gaf hij toe fouten te hebben gemaakt. Maar hij prees ook de prestaties van drie jaar Labour-regering en weigerde onder druk concessies te doen die ten koste zouden gaan van verdere verbeteringen in het onderwijs en de gezondheidszorg. Hij zei zich te "verheugen op het komende gevecht" met de Conservatieven, hoewel de peilingen Labour voor het eerst sinds 1992 op een achterstand zetten. Die slechte cijfers zijn onder meer het gevolg van de brandstofcrisis, van boze ouderen die meer pensioen eisen, van de financiële chaos rond de Millennium Dome en van een opgeflakkerd corruptieschandaal. "Na de gebeurtenissen van de afgelopen weken is het niet gek dat de regering een knauw heeft gekregen", aldus Blair. "Maar het gebeurde terwijl ik dienst had, dus ik ben verantwoordelijk." Blair bekende dat de overheid achteraf gezien geen grote attracties zoals de Dome moeten willen exploiteren. Ook zei hij nadrukkelijk "de boodschap te hebben ontvangen" van ouderen die meer basispensioen willen. De minister van Financiën, Gordon Brown, gaf hen gisteren al uitzicht op extra geld en vandaag komt er mogelijk alsnog de koppeling tussen pensioenen en de gestegen welvaart in het land.

Maar Blair sloot de algehele verlaging van brandstofaccijnzen die boze vrachtrijders en boeren eisen uit. "Ik luister", aldus Blair, maar zulke belastingverlagingen hebben geen prioriteit boven extra investeringen in onderwijs, politie en ziekenhuizen. "Ik ben ook gekozen om te leiden", aldus Blair. "Ik ben een compromiszoeker, maar ik heb een niet-reduceerbare kern en het is goed dat mensen dat weten."

De stabiele economie, de investeringen in openbare voorzieningen en een actieve rol binnen Europa volgens Labour-recept staan volgens Blair in schril contrast met wat de Conservatieven de Britse kiezer hebben te bieden: terugkeer naar het grillige economische getij van boom and bust, zestien miljard pond bezuinigingen en een Europees isolement. Wie dat verkiest, "stemt maar op de andere man", aldus Blair, met een verwijzing naar Tory- leider William Hague, die hij later een "opportunist" noemde.

Hague verwees Blairs rede naar de vuilnisbak. "Hij heeft helemaal niet geluisterd", aldus de oppositieleider. "Het Britse volk weet nu dat óók dat de belastingen niet reduceerbaar zijn." De Conservatieven houden volgende week hun jaarlijkse partijcongres in Bournemouth. Vrachtrijders reageerden woedend en dreigden met nieuwe blokkades.

Jim Callaghan, de voorlaatste Labour-premier, noemde Blairs rede echter de "beste van de afgelopen zestig jaar".

Blair elektriseert zijn partij met klare taal

Met een Houdini-act gaf de Britse premier Tony Blair gisteren tijdens het jaarlijkse partijcongres het startsein voor de komende verkiezingen. En het werkte. "Ik heb mijn batterijen weer helemaal opgeladen."

Door onze correspondent HANS STEKETEE

BRIGHTON, 27 SEPT. Glunderend ontleedt de niet meer zo jonge Labour- wethoudster uit Essex haar gefrituurde schol. Na de toespraak van de Leider, even verderop in het vergadercentrum, heeft ze zichzelf getracteerd op een bezoek aan Regency, een beroemd fish & chips- restaurant in Brighton. Want er is iets te vieren. "Een beetje nederigheid was nodig", zegt ze. "Maar wie ongelijk durft te bekennen is een groot man."

Met een Houdini-act gaf de Britse premier Tony Blair gisteren tijdens het jaarlijkse partijcongres het startsein voor de komende verkiezingen. Met een combinatie van buigen en zijn poot stijfhouden probeerde hij te ontsnappen uit de diepste crisis van zijn leiderschap sinds zijn zelfverzekerde aantreden, drie jaar geleden. De man die tot nu toe Altijd Gelijk had, gaf voor het eerst toe fouten te hebben gemaakt en niet genoeg te hebben geluisterd naar tegenstemmen. Van boze ouderen die menen recht te hebben op meer dan driehonderd gulden pensioen per week en een gratis ogentest. En van degenen die roepen dat de financiële ramp van de Millennium Dome de schuld is van een knoeiende overheid.

Maar Blair zei tegelijk dat hij niet van elastiek is. Want "een regering die geen prioriteiten stelt is niet arrogant maar onverantwoordelijk", aldus de premier. Verbeteringen van de gezondheidszorg en een krappe begroting om de economie stabiel te houden gaan vóór douceurtjes om geassorteerde klagers zoet te houden. De boze rijders die de duurste benzine van Europa tanken en het land platlegden, kregen van Blair daarom voorlopig nul op het rekest. De premier zei daarmee niet alleen dat een pond maar één keer kan worden uitgegeven. Hij definieerde ook opnieuw waarvoor New Labour staat. "Als je mij vraagt om belastingkorting in plaats van investeren in onderwijs, dan kan ik dat eenvoudigweg niet doen", zei hij met een knappe brok in de keel in een quasi-geïmproviseerd terzijde dat niet in de officiële tekst was opgenomen en waarbij in de zaal hier en daar een traan vloeide.

Zo toonde Blair dat hij een hart heeft en hard kan zijn. Het was de dubbele boodschap waarmee parlementariërs, wethouders, lobbyïsten en de duizenden vrijwillige folderstrooiers en deurkloppers gesterkt en gesticht kunnen terugkeren naar hun kieskring voor het gevecht om een tweede regeringstermijn voor Labour. "En dat gevecht móeten wij winnen", riep Blair ze na onder donderend applaus. Op de achtergrond klonk een opgepompte versie van Brian Ferry's hit Let's stick together, waarin alleen het laatste woord goed was te horen.

Het was de speech waarop de partij zat te wachten. "Het is het begin van de campagne", zegt een glimmende Neil Kinnock desgevraagd, de voormalige partijleider die in 1992 zelfs geen eerste termijn was gegund. Dat Blair in de ring zou stappen stond voor hem vast sinds de Conservatieven vorige maand hun 'mini-manifest' met belastingkortingen ter waarde van zestien miljard pond (zestig miljard gulden) publiceerden. Maar wanneer de strijd wordt uitgevochten is onzeker. Velen houden het op mei 2001, maar Kinnock zegt te geloven in oktober van dat jaar. En als de opiniepeilingen of het weer tegenzitten kan Blair ook nog uitwijken naar voorjaar 2002.

"Hij was weer totaal en absoluut de premier, een gevoelige man die er rotsvast van is overtuigd dat er werk aan de winkel is", zegt een extatische Rosemary McKenna, een Labour-parlementariër met een kieskring in Schotland. " Hij heeft duidelijk gemaakt dat hij de ouderen zal helpen, maar ook wie de baas is. Ik heb mijn batterijen weer helemaal opgeladen."

Ian Gibson, in het parlement namens Norwich-Noord, heeft een koeler oog. De slechte opiniecijfers voor Labour kwamen eigenlijk wel goed uit, zegt hij. " Het is beter vechten als je een lange aanloop moet nemen." Volgens hem heeft Blair precies de goede snaar getroffen door "excuus te maken, maar niet te veel". Gibson: "De mensen weten weer wat de keuze is en waarom ze de Tories niet kunnen vertrouwen."

Dat is een oude boodschap en Blair liet hem zo traditioneel mogelijk klinken. Hij had een knalrode das aangetrokken, hij prees zijn rondborstige vice-premier John Prescott, omdat die nooit was vergeten dat hij als zeeman was begonnen. En op de eerste rij waren prominent de witte haren te zien van oud-partijleider Michael Foot en Jim Callaghan, de laatste Labour-premier. Want Blair kan zich niet permitteren de 'grijze stem' te verspelen; onder de tien miljoen gepensioneerde Britten zitten relatief veel Labour-stemmers. Hun woede over Blairs voorlopige weigering hun basispensioen te koppelen aan de gestegen welvaart is groot. Tony Benn, de rebelse parlementariër die alleen in de marge van het congres optrad, noemde die beslissing gisteren zelfs "het kortste zelfmoordbriefje uit de geschiedenis".

Er zijn meer aanwijzingen dat het gelikte voorvoegsel 'New" zijn beste tijd heeft gehad. Veel traditionele Labourkiezers vereenzelvigen het ook met spindokterij en Blairs pogingen dissidenten weg te werken. Zoals Mo Mowlam, de op een zijspoor gerangeerde populaire ex-minister voor Noord-Ierland, die kortgeleden bekend maakte niet terug te keren in het parlement. Of zoals Ken Livingstone, de gekozen burgemeester van Londen, die ongegeneerd blijft roepen dat Blair nu de prijs betaalt voor zijn "bemoeizucht". Je zou het niet zeggen als je de snelgesneden partijjongens en -meisjes ziet met hun cocktails en priepende telefoontjes in de bar van het Grand-hotel. En ook niet op de expositie die het congres vergezelt en waar vliegmaatschappijen en breedband- internetbedrijven de toon zetten. Maar weer wel als je de pijnlijke stilte in de zaal hoort wanneer Geoff Hoon, de minister van Defensie, zichzelf op de borst klopt voor het "grootste bouwprogramma van oorlogsschepen sinds het eind van de Koude Oorlog."

Voor Margaret en Elizabeth, twee 70-jarige tweelingzussen uit Edinburgh is Conference - zeg nooit the Conference - vooral een geslaagd uitje, waarbij de witte wijn, sandwiches en garnalen-in-beslag bijna zo belangrijk zijn als de gesproken woorden. Ze hebben 'Tony' een hand gegeven en zijn nog helemaal warm. "Absolutely fabulous," zegt Margaret.

( a d v e r t e n t i e s )