De demonstratie in Praag tegen het beleid van het IMF en de Wereldbank mondde gisteren uit in een veldslag met de politie.

Door onze correspondent RENÉE POSTMA

PRAAG, 27 SEPT. De Tsjechische politie staat roerloos in de stenenregen. De kleine, handgehakte Praagse keitjes met hun scherpe randen, ketsen onophoudelijk op de plastic schilden. Soms gaat een agent neer. Hij wordt onmiddellijk vervangen. De ziekenauto die gewonden afvoert wordt ook bekogeld. Stenen vliegen door de ruiten terwijl de ziekenbroeders hun vracht door de menigte proberen te loodsen. Er hangt een dikke wolk traangas in de straat.

Oproerpolitie voert in de vallei onder het congrescentrum al uren strijd met een paar honderd demonstranten. Het politieoptreden is terughoudend. Charges worden er nauwelijks uitgevoerd. Met behulp van een waterkanon en traangas probeert de politie terreinwinst te boeken.

De directrice van het ziekenhuis in de straat Na Slupi, waar één van de veldslagen zich afspeelt, heeft de buitendeur op slot gedraaid. Patiënten op krukken kijken vanachter glas verbijsterd toe hoe het geweld door hun buurt raast. De conciërge van een drukkerij staat stil te vloeken. "Hier heb ik geen fatsoenlijk woord voor. Ze hadden die mensen nooit binnen moeten laten. Het zijn allemaal buitenlanders."

De grote demonstratie tegen het beleid van het IMF en de Wereldbank begint 's ochtends vreedzaam op het Namestí Mirum, het plein van de vrede. INPEG, het overkoepelende organisatiecomité van de anti-globalisten, wil het congrescentrum waar de twee financiële organisaties hun jaarvergadering houden blokkeren. Er zijn twaalfduizend demonstranten. De meesten komen uit het buitenland, maar er zijn ook Tsjechen. Onder hen een gepensioneerde militair die zich wel kan vinden in de zee van rode vlaggen op het plein. "Wij zijn namelijk ook tegen wat er in ons land gebeurt. Het kapitalisme maakt ons kapot. " Wel vindt hij dat er iets ontbreekt: "Ik mis hier een duidelijke organisatie, vastgestelde leuzen en een toespraak."

Halverwege de ochtend zet de menigte zich in beweging in de richting van het congrescentrum. 'Stop the debt, stop the debt now', en 'Smash the IMF' roepen de demonstranten, die zich in drie groepen opsplitsen. De grootste groep loopt rechtstreeks naar het congrescentrum maar stuit bij de Nuselskybrug tussen het congrescentrum en de stad op een zwaarbewapende politiemacht. Er staan tanks en hekken. Aanplakbiljetten in vier talen wijzen de activisten op de risico's die ze lopen.

Italianen in witte pakken met stootkussens gaan op kop. Ruim drie uur staan demonstranten en politie tegenover elkaar bij de brug. Er wordt over en weer wat geduwd, maar het blijft vreedzaam. De stemming is goed. Remi Poppe van de Socialistische Partij staat vooraan. Hij is tevreden: de demonstranten zijn uit de hele wereld gekomen.

Als de actie bij de brug kort na drieën opbreekt zijn in de vallei onder het congrescentrum al rookwolken te zien. Er worden speciale traangasgranaten afgeschoten. Een deel van de demonstranten vertrekt. Een groter deel knoopt doeken voor en voegt zich bij de twee groepen die omtrekkende bewegingen hebben gemaakt en in de vallei in een veldslag met de politiek gewikkeld. Ze vechten zich tot op gooiafstand van het congrescentrum. Een Japanse afgevaardigde die buiten naar de veldslag staat te kijken krijgt een steen tegen zijn hoofd. De uitvalsroutes van het congrescentrum worden één voor één afgesloten. Korte tijd zijn de duizenden gedelegeerden binnen van de buitenwereld afgesloten. Ze worden uiteindelijk weggesluisd via de metro die een halte in het congrescentrum heeft.

's Avonds verplaatst het slagveld zich naar de binnenstad van Praag. De politie kan niet voorkomen dat ruiten worden ingegooid van McDonald's en andere symbolen van het kapitalisme. Alle geldautomaten in de omtrek worden vernield. Pas na tienen weet de politie genoeg mensen op de been te brengen om het plein schoon te vegen. Ruim vierhonderd demonstranten worden opgepakt. Honderden buitenlanders worden de grens overgezet onder wie de Italiaanse anarchistengroep Ya Basta die met een speciale trein naar Praag waren gekomen. In de ziekenhuizen liggen achttien zwaargewonde politiemensen. Het is onduidelijk hoeveel gewonden er aan de kant van de demonstranten vielen. Viktor Piorecky, woordvoerder van INPEG, neemt afstand van het geweld. "Door het optreden van een kleine groep is een jaar werk van ons in rook opgegaan." Toch gaat INPEG vandaag door met zijn acties tegen de globalisatie van de wereldeconomie.

Václav Klaus, voorzitter van het Tsjechische parlement, vindt dat de politie veel harder op de demonstranten in had moeten slaan. Minister Gross van binnenlandse zaken verdedigt zich en roept dat zijn elfduizend politiemensen gedaan hebben wat ze konden. Hij herinnert eraan dat er veel kritiek was op de voorbereidingen. Niet omdat zijn mensen te weinig zouden doen, maar omdat de voorbereidingen Tsjechië in een politiestaat zouden hebben veranderd. Tsjechische kranten hebben het vanochtend over de 'oorlog die uitbrak in Praag' en 'woestijnen van geweld'.

Nederlandse activisten staan vooral stil in Praag

De rellen in Praag zijn een vervolg op de rellen in Seattle. Verslag van een bustocht met het Platform Praagse Lente.

Door onze redacteur PETER DE BRUIJN

PRAAG, 27 SEPT. In Praag is Seattle nooit ver weg. Actievoerders verwijzen er voortdurend naar. Ze zijn in een winning mood sinds activisten daar vorig jaar een vergadering van de Wereldhandelsorganisatie onmogelijk wisten te maken. Bij de top in Praag, in dit geval van IMF en Wereldbank, moet dat ook lukken. 'Turn Prague into Seattle'. Vanuit Nederland zijn bijna honderd actievoerders - veel jonge studenten - gezamenlijk naar Praag gereisd. De reis is georganiseerd door het Platform Praagse Herfst, een ad hoc samenwerkingsverband van kleine linkse groeperingen, waarin de Internationale Socialisten de hoofdrol spelen. Door de optimistische sfeer is ideologische haarkloverij even naar de achtergrond geschoven. "Nog niet zo lang geleden was dit volstrekt ondenkbaar", zegt Dirk van Miert (26) in de bus naar Praag. "Mensen kijken je niet meer glazig aan als je begint over anti-kapitalisme. Over de triomf van het liberalisme hoor je niet veel meer."

Niet iedereen is zo sterk ideologisch gedreven. "Ik noem mezelf geen socialist", zegt Els Wijnstra (21). "Maar ik ga toch naar Praag omdat ik vind dat er echt iets aan de schulden van arme landen moet gebeuren, en omdat IMF en Wereldbank zo ondoorzichtig en ondemocratisch werken."

Actievoerders kunnen elkaar gemakkelijker vinden dankzij internet. Zij hebben eigen, 'onafhankelijke' media op het net en speciale websites voor grote demonstraties, zoals '26', zoals de betoging in Praag op internet wordt genoemd. "Maar als je iemand echt wil overtuigen moet je een persoonlijk gesprek voeren. Dat lukt je niet met e-mail," meent Pieyman Jafari (24). De bus komt om vijf uur 's ochtends aan in Praag. Onderweg is een video bekeken over de studentenopstanden aan de universiteit van Berkely in Californië in de jaren zestig. In Praag gaan de actievoeders naar het Nimesti Miru park, waar de laatste hand wordt gelegd aan spandoeken. De Nederlanders hebben een doodshoofd met dollartekens in de ogen met een hoge hoed van papier-maché bij zich, symbool van het IMF en Wereldbank. Marxistische en anarchistische groeperingen domineren. Het woord 'revolutie' klinkt in vele talen. "Als ik de Tsjechische oude mensen zie die naar ons kijken vind ik dat vervelend", zegt Els Wijnstra. "Die hebben echt niet zulke goede herinneringen aan revolutie."

Daarna volgt een mars door de stad. De hoofdstroom van de demonstratie staat echter al snel stil voor de door de politie hermetisch afgesloten brug, die leidt naar het congrescentrum waar de financiële elite vergadert. Dit is het 'Seattle-moment'. Het grootste deel van de Nederlandse groep doet een das voor de mond en een zwembrilletje op tegen traangas. Het blijkt niet nodig te zijn. De politie is geduldig, omdat een doorbraak door het cordon volstrekt onmogelijk is. De demonstranten blijven uren staan in de zon. Jan Marijnisse van de SP, die ook aanwezig is, vindt de organisatie van de demonstraties belachelijk. "Als je zoveel mensen op de been hebt, moet je daar iets mee doen, en niet met z'n allen voor een brug gaan staan waar je toch niet overheen komt." Na de actie heerste er een nogal matte sfeer. Van Miert is tevreden. "Voor de brug staan was precies het juiste beeld: het laat zien dat Wereldbank en IMF niet willen communiceren met de buitenwereld." Maar hij voegt er aan toe: "Het is wel de vraag hoe lang dit 'top hoppen' nog kan doorgaan. Het wordt steeds moeilijker hoor om daarmee ook daadwerkelijk iets te bereiken, en dat leidt alleen maar tot frustraties."

Zie ook:

Nederland bereid deel oliereserve te verkopen (25 september 2000)
Een sterke munt voor iedereen (25 september 2000)
Kapitalisme met menselijk gezicht (22 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )