WASHINGTON, 25 SEPT. De Amerikaanse Federale Recherche (FBI) stelt een onderzoek in naar vermoede schendingen van veiligheidsprocedures door de Amerikaanse ambassadeur in Israel, Martin Indyk.

Een woordvoerder van het State Department wees er gisteren op dat het gaat om veiligheidsprocedures die niet zijn nageleefd, en dat er geen aanwijzing is van spionage "in deze kwestie op dit moment". Indyk is echter hangende het onderzoek toegang ontzegd tot geheime documenten. De ambassadeur mag zelfs niet praten met de Israelische premier Barak of andere politieke persoonlijkheden in het Midden-Oosten. Dergelijke gesprekken worden automatisch als geheim beschouwd. De maatregel tegen Indyk betekent daarom dat op een kritiek moment in het Israelisch-Palestijnse vredesoverleg een belangrijk Amerikaans kanaal naar de Israelische regering is afgesneden. De VS bemiddelen tussen Israel en de Palestijnen.

Volgens een bron buiten het ministerie van Buitenlandse Zaken die van het onderzoek op de hoogte is, wordt Indyk ervan beschuldigd nonchalant te zijn omgegaan met geheim materiaal. Het zou onder andere het gebruik betreffen van regeringslaptops. Het State Department is buitengewoon gevoelig op dit punt, sinds in april bekend werd dat een laptop met ultrageheime gegevens over wapenproliferatie was verdwenen. De laptop is overigens nog niet teruggevonden. In mei waarschuwde minister van Buitenlandse Zaken Albright alle diplomaten dat nalatigheid bij het naleven van fundamentele veiligheidsprocedures "niet te tolereren en onvergeeflijk" was. Indyk werd vorig jaar voor een ongebruikelijke tweede termijn als ambassadeur naar Israel teruggestuurd op uitdrukkelijk verzoek van premier Barak. Diens voorganger Netanyahu had juist zijn vertrek als ambasadeur bewerkstelligd. In de tussentijd was Indyk onderminister van Buitenlandse Zaken voor het Nabije Oosten. (Reuters, AP)

Ambassadeur lieveling van vredeskamp Israel

Rechtse politici in Israel verfoeien de nu geschorste Amerikaanse ambassadeur, Martin Indyk, wegens zijn positie in het vredesproces. Premier Barak wilde hem juist terug in Tel Aviv voor een tweede termijn.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 25 SEPT. Toen in Washington het onderzoek naar overtreding van de veiligheidsvoorschriften door de Amerikaanse ambassadeur Martin Indyk in het grootste geheim al aan de gang was, sprak Indyk zich in Israel publiekelijk uit voor gelijke rechten van Israel en de Palestijnen in Jeruzalem. In de Israelische pers werd deze uitspraak uitgelegd als een Amerikaanse stellingname voor de verdeling van Jeruzalem. Rechtse politieke kringen in Israel hebben volgens de krant Yediot Ahronot daarna in de Amerikaanse politiek het vuurtje tegen Indyk opgestookt. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, zou haar ambassadeur in Israel op dit gevoelige moment in het vredesproces niet zo bruusk hebben geschorst indien er vanuit de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken geen druk op haar zou zijn uitgeoefend. De implicatie van deze voorstelling van zaken is dat rechtse politici in Israel erin zijn geslaagd Republikeinse senatoren tegen Indyk en daardoor ook tegen zijn beschermheer, president Clinton, te mobiliseren.

Het is niet de eerste keer dat Indyk het aan de stok krijgt met persoonlijkheden uit nationalistische vleugel in de Israelische politiek. Premier Benjamin Netanyahu's persoonlijke wrok tegen ambassadeur Indyk leidde ertoe dat hij in 1997 naar Washington werd teruggeroepen. Netanyahu kon het Indyk niet vergeven dat hij de socialistische kandidaat voor het premierschap Shimon Peres openlijk had gesteund en met hem net voor de Israelische verkiezingen in het openbaar verscheen bij een bijeenkomst van AIPAC, de pro-Israelische lobby in de VS. Netanyahu was echter niet van hem af. Indyk bleef als lid van het Amerikaans vredesteam een belangrijke rol spelen in het vredesproces in het Midden-Oosten. Volgens een Israelische krant liet hij het daar niet bij en speelde hij achter de schermen een niet onbelangrijke rol om Netanyahu ten val te brengen. Dat Israelische nationalisten hem wantrouwden wegens zijn opvattingen over het vredesproces wordt geïllustreerd door een felle woordenwisseling tussen hem en de parlementariër Rehavam Ze'evi (Vaderlandpartij) bij de eerste-steenlegging voor het Rabin-centrum in 1997. "Joodje en zoon van een hond", hoorden omstanders Ze'evi tegen Indyk zeggen.

Indyk heeft nimmer zijn joodse afkomst en pro-Israelische gezindheid verbloemd. In de oorlog van 1973 werkte hij als vrijwilliger voor de hulpdienst in Jeruzalem. Volgens de Israelische pers veegde hij straten en werkte hij in die moeilijke oorlogsdagen ook in een bakkerij. Martin Indyk stamt uit een zionistische joodse familie. Zijn moeder woonde in haar jeugd in Palestina en emigreerde naar Australië. Hij studeerde internationale betrekkingen in Australië. In 1981 vestigde hij zich in Washington waar hij centrum voor studies van het Midden-Oosten oprichtte dat onder zijn leiding een belangrijke en invloedrijke informatiebron werd over het Midden-Oosten in de Amerikaanse hoofdstad.

Hij kwam binnen het gezichtsveld van Bill Clinton door zijn rol in diens verkiezingscampagne. Sneller dan gebruik is kreeg hij de Amerikaanse nationaliteit. In 1995 werd hij als een persoonlijke benoeming door Clinton als ambassadeur naar Tel Aviv gestuurd. Tussen Indyk en premier Yitzhak Rabin onstond een warme band van vertrouwen, hetgeen voor de uitbouw van het in Oslo begonnen Israelisch-Palestijns vredesproces van groot belang was. De nauwe relatie tussen Rabin en Indyk was voor Indyk ook een springplank voor goede betrekkingen met de Palestijnse leider Yasser Arafat.

Premier Ehud Barak slaagde er in president Clinton ervan te overtuigen ter wille van het vredesproces Martin Indyk na zijn feitelijke verdrijving door Netanyahu voor een tweede termijn als ambassadeur naar Tel Aviv te sturen. In de Amerikaanse diplomatieke kanalen is dat zeer uitzonderlijk. Met Barak deelde Indyk de opvatting dat een Israelisch- Syrische vrede gemakkelijker haalbaar was dan een vredesverdrag tussen Israel en de Palestijnen. Na het mislukken van het vredesoverleg tussen Israel en Syrië gooide Indyk het stuur om en heeft hij zich ingezet om toch voor Clinton een Israelisch-Palestijnse vrede uit het vuur te slepen. In het vredeskamp in Israel wordt zijn schorsing betreurd. "Een ingezetene van Israel" noemt een van de kranten hem vandaag.

( a d v e r t e n t i e s )