Geld domineert de algemene beschouwingen. De Kamer is 'diep bezorgd' bij alle extra miljarden die het kabinet biedt.

Door onze politieke redactie

DEN HAAG, 20 SEPT. Een rijksbegroting met bijna 15 miljard gulden aan extra uitgaven, circa 7 miljard belastingverlaging en 20 miljard versnelde aflossing van de staatsschuld is iets bijzonders. Maar vreugde overheerste niet, vandaag bij de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer.

Bezorgdheid over "verschraling" van de publieke sector (D66), over Nederland "als één grote wachtkamer" (GroenLinks), over "het onderwijs waar geen geld is om fatsoenlijk schoon te maken" (CDA) staan centraal in de commentaren van de fractieleiders op de Rijksbegroting 2001.

Méér en beter - dat is het pleidooi. Maar hoe? Diverse fracties komen zichzelf tegen bij de wensen die ze indienen. De PvdA heeft zich afgelopen weekeinde uitgesproken voor volledige aflossing van de staatsschuld in 25 jaar. Om daarmee een krachtig begin te maken, stemt de PvdA ermee in dat de verwachte extra belastingopbrengsten voor volgend jaar (ruim 20 miljard) volledig naar de staatsschuld gaan. Inmiddels onderneemt de PvdA pogingen dit bedrag iets te verlagen, met circa 0,4 miljard. Het is een getal achter de komma. Maar de VVD kan in het debat met nadruk wijzen op de spanning tussen schuldreductie en nóg meer wensen neerleggen bij het kabinet.

Het CDA heeft bij herhaling ervoor gewaarschuwd dat de economie oververhit raakt, met zoveel lastenverlichting als gevolg van de Belastingherziening 2001. Tegelijk zijn de christen-democraten bereid mee te werken aan verlaging van de wegenbelasting. D66 hecht grote waarde - zeker na de 'kleine kabinetscrisis' van vorig jaar - aan 'betrouwbare coalitiepartners. Tegelijk wil de kleinste coalitiefractie eenmalig afwijken van de paarse begrotingsregels door 10 procent van de verwachte inkomstemeevallers te bestemmen voor uitgaven in de publieke sector.

Ergens moeten spelregels en logica wijken voor nieuwe compromissen. Want bij algemene beschouwingen willen fracties altijd 'iets binnenhalen'. Vorig jaar werd het jaarlijkse debat na Prinsjesdag bekroond met 1 miljard extra uitgaven voor gezinnen met kinderen, voor chronisch zieken, voor personeel bij het krijgsmacht. Ook dit jaar onderneemt de Kamer krachtige pogingen om het bod van het kabinet iets verder op te rekken. Dat er rek zit in nog iets meer lastenverlichting had minister Zalm vooraf al aangegeven. Afgelopen weekeinde had het kabinet al 450 miljoen voor een 'diesel-akkoord' toegevoegd aan de lastenverlichting van 6,7 miljard voor 2001. Bij een toelichting op de Miljoenennota had Zalm opgemerkt dat "het land niet failliet gaat" als de lastenverlichting nog iets verder wordt opgetrokken. Bij alle rigide Zalm-normen zijn de regels over de omvang van lastenverlichting tot nu toe toch het minst hard gebleken.

Geld domineert de algemene politieke beschouwingen. De aandacht van de Kamer voor de notitie over de monarchie was intussen beperkt. De Hoop Scheffer (CDA) en Dijkstal (VVD) gingen eraan voorbij, eenvoudigweg omdat zij het eens zijn met de opvatting van de regering dat er niets aan de positie van de koningin moet veranderen. PvdA'er Melkert onderschreef dat de constitutionele verhoudingen niet veranderd moeten worden en sprak lovende woorden "voor de wijze waarop de koningin de eenheid van ons volk dient". De kleine christelijke fracties toonden zich verheugd dat er niets veranderd aan de positie van de koningin. "De toon van de notitie is even nuchter als realistisch", aldus de SGP. Schutte (ChristenUnie) gaf premier Kok "ronduit een compliment voor zijn heldere en nuchtere notitie". D66-fractieleider De Graaf zei teleurgesteld te zijn over de notitie van Kok "omdat zonder enige analyse de huidige status-quo heilig wordt verklaard". Melkert herhaalde zijn idee dat de Kamer na verkiezingen het initiatief neemt voor de kabinetsformatie. De Graaf noemde dat "een waterig begin". Hij wil termijnen stellen. Tenslotte spraken de politieke partijen ook over zichzelf. De Hoop Scheffer en De Graaf riepen de regering op extra geld uit te trekken voor politieke partijen. Minister De Vries (Binnenlandse Zaken) wees zo'n verzoek vorige week nog af. Dit debat zal verder worden ge voerd bij de behandeling van de begroting van Binnenlandse Zaken.

( a d v e r t e n t i e s )