Na een korte celstraf wegens bedreiging met geweld komt Vincent vandaag vrij. Zijn moeder vindt dat justitie heeft gefaald. "Mijn zoon is een tikkende tijdbom."

Door onze redacteur JOKE MAT

LEUSDEN, 25 AUG. Als Mary Dekker aan haar zoon denkt, denkt ze aan de moordenaar van Sybine Jansons. Die was ook gestoord en gevaarlijk, en dat was al voor de moord bekend. Vincents wangedrag bleef in september vorig jaar beperkt tot bedreiging met een stiletto. Maar twee gedragsdeskundigen concludeerden dat de kans op herhaling en 'escalatie' groot is. Zij adviseerden een langdurige, intensieve behandeling. Vincent (niet zijn echte naam) kreeg alleen een korte celstraf. Vanmorgen om acht uur kwam hij vrij.

"Ik heb de burgemeesters van Leusden en Amersfoort geschreven dat hij er aankomt", zegt Mary Dekker (43). "Dat er een tikkende tijdbom gaat rondlopen." Ook forensisch psychiater J.M. Offermans, die Vincent onderzocht, is ervan overtuigd dat hij "vroeg of laat" weer een slachtoffer maakt. Zijn ernstige persoonlijkheidsstoornis maakt hem een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving. "Vandaar dat wij een langdurige en intensieve behandeling adviseerden. De uitspraak van de rechter heeft mij erg teleurgesteld."

Dat er met Vincent iets was, bleek al vroeg. Op zijn vijfde stak hij het matras van zijn oudere zusje in brand. Op zijn twaalfde haalde hij 250 gulden uit een gokkast in een snackbar. Op school schold hij de onderwijzers de huid vol, al kon hij goed leren. Hij ging aan de softdrugs en bestal zijn ouders om aan geld te komen. "Op zijn veertiende ging hij met een broodmes achter mijn man aan. Ik heb zijn schoenen verstopt: Ik wil dat je binnenblijft. Toen sloeg hij het hele huis kort en klein." Tegen die tijd wilde geen school hem meer hebben. Driekwart jaar zat hij thuis.

Met hulp van een advocaat vroeg Dekker een ondertoezichtstelling aan. De kinderrechter kende die toe en gelastte een onderzoek naar de oorzaak van Vincents gedrag. Bij eerdere onderzoeken waren hem onder meer ADHD en debiliteit toegeschreven. Nu zei de psychiater: een autistisch verwante contactstoornis. Het was de eerste diagnose die Dekker aannemelijk vond. Vincents emotionele ontwikkeling zou zijn blijven steken op het niveau van een baby van negen maanden. "Het paste bij het beeld. Als je zegt: daar kwets je iemand mee, daar doe je iemand verdriet mee, dan snapt hij dat gewoon niet. Ik heb gezegd: Iemand verkrachten, dat mag niet, dat doe je niet. Dus dat doet hij niet. Maar hij vóelt het niet. Hij weet niet wat hij iemand aandoet."

De psychiater adviseerde een intensieve behandeling in een gesloten inrichting en Vincent verhuisde naar een Limburgs internaat. "Daar werd erg gehamerd op structuur en sociale vaardigheden. Maar dat kreeg hij thuis ook. Er is in zijn hoofd iets wat niet goed zit. Hij had behandeling nodig."

Wie helpt Vincent?

Zover kwam het niet. Toen Vincent achttien werd, hield de ondertoezichtstelling abrupt op omdat hij meerderjarig werd. Zijn moeder zocht een kamer voor hem. Hij vond werk in de keuken van een ziekenhuis. Even leek het goed te gaan. Maar toen kwam hij thuis in vuile kleren, ging niet meer naar de kapper. "Terwijl het een heel ijdele jongen was, geen sprietje haar mocht verkeerd zitten." Zijn werk stopte. Hij begon te praten over stemmen, draden in zijn rug. Maar van hulp wilde hij niet horen.

"Op een gegeven moment heb ik de politie gebeld. Die kennen hem wel, hij heeft een enorm strafblad. Fietsendiefstallen, bijstandsfraude, dealen in xtc. Ik zei: Mijn zoon is zo psychotisch en agressief, vandaag of morgen gebeurt er iets. Wilt u mij dan waarschuwen, want ik wil proberen hem gedwongen op te laten nemen." Twee weken later werd er gebeld. Vincent had een meisje bedreigd met een stiletto - ze moest haar pincode zeggen.

Vincent kwam voor de rechter en werd onderzocht door psychiater Offermans. Die adviseerde hem te berechten onder het jeugdrecht, gezien zijn ontwikkelingsachterstand. Dan kon een 'PIJ-maatregel' worden opgelegd (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen), ook wel jeugd- tbs genoemd. Zo zou hij tegen zijn wil kunnen worden behandeld. Een tweede onderzoek volgde, door een psycholoog, met dezelfde conclusie. Maar de officier van justitie vond dat Vincent wist wat hij deed. Hij eiste zestien maanden gevangenisstraf onder het volwassenenrecht. De rechter nam de eis over.

Dekker begrijpt er niets van. "Twee partijen trekken de conclusie dat dit een gevaarlijke jongen is. Waarom laat je psychiatrisch onderzoek doen als je er toch niets mee doet?" Het vonnis verbaasde ook Vincents advocaat G. Dorhout. , ,Maar ik had er wel rekening mee gehouden, omdat het ten laste gelegde feit niet zo heel zwaar was. Mijn cliënt was zelf tevreden met de uitspraak. Even de straf uitzitten en hij is er vanaf."

De rechtbank van Utrecht geeft geen commentaar op de zaak. Kinderrechter J. van Ginhoven, die de zaak niet zelf behandelde: "De rechter heeft kennelijk besloten niet het minderjarigenrecht toe te passen. Dan behoort een PIJ niet tot de mogelijkheden." Dus is Vincent weer vrij. Hij heeft duizenden gulden schuld. Zijn kamer in Amersfoort is opgezegd. "Die was compleet vervuild", zegt zijn moeder. Bij zijn moeder mag hij niet meer wonen. Te gevaarlijk, ze heeft nog een ander zoontje van vier.

"Ik heb tegen mijn oudste zoon gezegd dat ik hem niet meer help zolang hij zich niet laat behandelen. Daar is hij boos over. Hij voelt zich in de steek gelaten. Dat begrijp ik. Maar ik heb geen keus. Ik word gedwongen niet meer voor mijn kind te zorgen in de hoop dat hij de behandeling krijgt die hij nodig heeft. Dat vind ik van een moeder heel veel gevraagd. Het wordt wachten tot er weer een slachtoffer valt. En de mensen die wat kunnen doen, zo'n rechter, zo'n officier, die laten het liggen."

( a d v e r t e n t i e s )