NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Bas Blokker
Op de televisie trekt iemand de motor van een kettingzaag in gang. Ik kijk in de tv-gids, lees Home improvement en maak mij op voor een zelfhulpprogramma over knutselen. Ik heb Eigen huis en tuin gezien, Top 7, Tuinieren en wonen en Klussen met kijkers, dus ik ben op alles voorbereid. De uitschuifbare, opklapbare boekensteun (RTL5) is mijn favoriete klusobject van deze week.

De twee mannen in Home improvement blijken hun uitleg te geven ten overstaan van een zaal vol publiek. Maar er wordt ook heel vaak gelachen door onzichtbare mensen. Langzaam daagt het mij. Dit is geen knutselprogramma. Dit is een comedy óver een knutselprogramma.

Televisie wordt echt steeds ingewikkelder. Onderuitgezakt kijken is er allang niet meer bij, je moet voortdurend op je qui vive zijn. Gaat ze dood en is het drama, of wordt ze succesvol geopereerd en is het snij- tv? Dat pak voor de billen, komt dat uit Derrick of is het meekijk-porno van SBS6? Moeten we lachen of huilen? En vooral: is het echt of nagespeeld?

Van de radio waren we verwarring allang gewend. Daar is het een gezelschapsspel geworden. Zet de knop aan en val in de volgende discussie: "De situatie is uiterst zorgelijk." "Het gaat juist steeds beter." "Als ik u nu vertel dat we het afgelopen jaar een verdubbeling hebben gezien." "Maar niet van de urgente gevallen." "De FGBZO gaat uit van 13.000 actuele gevallen, waarvan zeker duizend urgent." En nu moet u zo snel mogelijk raden: waar praten zij over? Wachtlijsten? Gekke koeien? Zinloos geweld? Soms duurt het een kwartier voor je erachter bent.

Bij televisie dezelfde verwarring, maar dan vooral over het werkelijkheidsgehalte. Dat is uitermate subtiel geworden en het vocabulaire in de tv-gidsen is daartoe flink gedifferentieerd. Gisteren konden we een docu-soap zien, een documentaire-serie, een reality- serie, een reality-programma en dan hebben we nog niet eens een heldere benaming verzonnen voor programma's als Real stories of the highway patrol ('Na de reclame een achtervolging door een woonwijk') of Sex tv (waarin die mensen van dat pak voor de billen zeggen: 'We zijn gewone mensen met een gewone baan'). Of voor Oorlog, dat de IKON uitzendt. Een dramaserie over Bosnië. Maar dan doe je de Britse makers tekort. Want dit programma "is tot stand gekomen na gesprekken met VN-militairen die in Bosnië hebben geopereerd". Is het nu waar, een beetje waar of zou het waar kunnen zijn geweest?

Een paar avonden heen en weer switchen tussen reality-tv en drama helpt misschien een paar vuistregels op te stellen voor een helder onderscheid.

Als iemand in de auto tegen de camera begint te praten. Als zes jongens elkaar omarmen terwijl ze over seks praten. Als je iemand met een crossmotor tegen een berg ziet opvliegen. Als werkelijk niemand in beeld een Bekende Nederlander is. Als de hoofdpersonen uitleggen wat je ze zoëven hebt zien doen. Als je een mes in een oog ziet zetten. Als de hoofdpersonen met bloot bovenlijf of juist in alleen T-shirt door het huis lopen. Als ze spreken in de clichés van de relatietherapie ('Ik heb altijd moeite gehad om mezelf te uiten, mijn vader had dat ook'). Als er gedurende twintig minuten niets grappigs, niets spannends, niets ontroerends gebeurt. Dan kijkt u naar een reality-programma.

Voor informatieve programma's gelden de volgende regels.

Als iemand in zijn auto in zichzelf begint te praten. Als iedere derde geïnterviewde een deskundige is. Of als er een omschrijving van de persoon onderin beeld staat ('Rachel heeft een gehandicapt kind van de man van haar zus'). Als de hoofdpersonen voortdurend met ontbloot bovenlijf of juist alleen in T-shirt door het huis lopen, maar dan met gebeeldhouwde torso's. Als de interviewer voortdurend spreekt clichés uit de relatietherapie ('Kun je daar iets mee, met zijn spijt?'). Dan kijk je naar een informatief programma. De rest is echte nep.

Zo, nou hoeft niemand nog ongewild een kwartier naar Home improvement te kijken.

( a d v e r t e n t i e s )