Dit weekeinde sprak de paus meer dan twee miljoen jongeren toe, tijdens de Wereldjongerendagen in Rome. Wat verklaart zijn succes?

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER

ROME, 21 AUG. Hoe kan een man van tachtig die als aartsconservatief te boek staat, meer dan twee miljoen jongeren uit heel de wereld zover krijgen dat zij vochtige hitte van 38 graden overdag en vochtige kou 's nachts trotseren om te kunnen luisteren naar wat hij te zeggen heeft, en hem daarbij voortdurend onderbreken voor applaus?

Dat is de vraag die blijft hangen na de gisteren afgesloten katholieke Wereldjongerendagen in Rome. Het was de meest internationale en de grootste gebeurtenis van het jubeljaar. Het was ook de grootste religieuze bijeenkomst van jongeren die ooit in het Westen is gehouden - in Manila in 1995 waren vier miljoen jongeren bijeen.

Een deel van het antwoord schuilt in kritiek op de vraag. Paus Johannes Paulus II aartsconservatief? De theologen die zijn geschorst of de mond zijn gesnoerd zullen het beamen. Net als de vrouwen die hun roep om een belangrijkere plaats binnen de kerk niet beantwoord zien, of degenen die de categorische afwijzing van kunstmatige geboortebeperking en abortus niet begrijpen. Maar op de Wereldjongerendagen vorige week zijn deze thema's niet of nauwelijks aan de orde gekomen. Even heeft de paus het erover gehad, toen hij op de avondwake zaterdagavond sprak over de moeilijkheden die verloofden hebben om tot aan het huwelijk 'puur' te blijven. Daarvoor kreeg hij geen applaus. Maar de handen gingen wel op elkaar als hij het had over vrede en gerechtigheid, en de jongeren opriep zich in te zetten voor een betere wereld. "Dit is niet een simpele katholieke variant op de vele massale jongerenbijeenkomsten van de afgelopen jaren," schreef de linkse krant La Repubblica vanmorgen. Het enthousiasme waarmee de jongeren de paus hebben toegejuicht, laat volgens de krant het verlangen naar een nieuwe ethiek zien in plaats van alles moet kunnen, naar een actief burgerschap in plaats van consumisme. Ze moesten kilometers lopen, overdag grote hitte trotseren en 's nachts in de open lucht blijven slapen. Toch zijn er voor de paus meer dan twee miljoen jongeren naar het terrein bij Tor Vergara net buiten Rome gekomen. Je kan hen niet beschouwen als makke schapen die als het nodig is optreden als de stoottroepen van de katholieke kerk, zei de linkse burgemeester van Rome, Francesco Rutelli. "Het is verkeerd om de gelovigen te blijven zien als mensen die reageren op de afstandsbediening van de pastoor en de bisschop." Deze commentaren laten zien hoe gefascineerd links, in ieder geval in Italië, is door Johannes Paulus II. Hij slaagt erin een boodschap uit te dragen, terwijl Italiaans links eigenlijk nog maar net van zijn communistische geloof is gevallen en, wanhopig worstelend met het de voors en tegens van het neoliberalisme, probeert een aansprekende nieuwe moraal te formuleren. Veel woorden van de paus kunnen zo komen uit een links partijprogramma. Het was vooral zaterdagavond dat hij sprak over een betere wereld, voortdurend onderdoor stadion-achtige spreekkoren. "Vandaag zijn jullie bijeengekomen om te bevestigen dat jullie je in de nieuwe eeuw niet zullen lenen om instrumenten van geweld en verwoesting te zijn," zei de paus zaterdagavond. "Jullie zullen de vrede verdedigen, waarbij jullie ook met jullie leven zult betalen, als dat nodig is. Jullie zullen niet berusten in een wereld waarin andere mensen sterven van de honger, analfabeet blijven, of geen werk hebben."

En ook: "Het is Jezus die in jullie het verlangen opwekt om iets groots van jullie leven te maken, het verlangen om een ideaal te volgen, de weigering om je te laten opslokken door de middelmatigheid, de moed om je met nederigheid en volharding in te zetten om jezelf te verbeteren en de maatschappij, terwijl jullie haar menselijker en broederlijker maken." Het is dit deel van de pauselijke moraal dat de meer dan twee miljoen jongeren fascineert. "Bedankt voor deze buitengewone en fantastische bijeenkomst," zei de paus na afloop. Hij heeft er duidelijk nieuwe kracht uit geput. Sinds maanden hebben we niet meer zo'n blije lach op zijn gezicht gezien als toen hij zaterdagavond met vijf jongeren door een grote poort liep, symbool van Christus als poort naar een beter leven. Maar na deze jongerendagen komt een nieuwe, moeilijker vraag op. Wie heeft de toekomst binnen de katholieke kerk: de jongeren die naar hem luisterden, of de conservatieve kardinalen naast hem op het podium?

( a d v e r t e n t i e s )