NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Bas Blokker
Het kan dus ook in tien seconden. KRO-presentatrice Anita Witzier bewees dat gisteren. Ze liep door zo maar een winkelstraat, klampte daar zo maar mensen aan en zei dat ze "een programma over liefde" wilde maken. We zagen in beeldenreeksen van telkens luttele seconden de branie van elf-, twaalfjarige jochies langskomen, een man die verliefd was op zijn paard, een zwangere vrouw die zei dat zij haar "buik vol" had van liefde. En toen had Witzier ineens een vrouw aan de haak die, in niet veel meer dan tien seconden, een hartverscheurend beeld gaf van haar huwelijk. Haar man was na een operatie nooit meer dezelfde geworden, kon haar niet meer geven waar ze behoefte aan had en nu zat zij de jaren maar zo'n beetje uit, zei ze.

Wat de anonieme vrouw bezielde om, tussen de bakker en de slager door, voor het oog van KRO-Nederland haar ziel en zaligheid (en ongevraagd ook die van haar man) uit te storten, zullen we nooit weten. Daar gaat het ook niet om. Ze liep leeg - zo heet dat. En daar gaat het om.

Nu gaat het programma van Witzier, Memories, over bijzondere herinneringen aan de liefde. Oudere mensen vertellen uitgebreid over verloren jeugdliefdes en aan het eind worden ze even herenigd. De winkelende mevrouw was slechts een intermezzo en haar levensverdriet paste op geen enkele manier bij de rest van het programma. Maar een leeglopende vrouw, die laat je als televisiemaker gewoonweg niet schieten. Die moet op tv. Dat is mooie televisie, zoals Mart Smeets altijd zegt wanneer een wielrenner het snot uit zijn neus jankt na een gewonnen etappe.

Leeglopende mensen als hoogste goed voor televisiemakers. Dat geldt voor de VPRO net zo goed als voor de EO. Voor commerciële zenders evengoed als voor de publieke omroep. Of je nu Henk heet, en je bent hoogleraar Kunst en Maatschappij en Zomergast, of Aad en Esther, en je bent fotomodel en nagelvijlster en Blind Match - de tv-maker wil alleen maar horen wat je zieleroerselen zijn. Het mag variëren van 'ik ben best wel een spontane meid' (Esther) of 'ik heb overal schijt aan' (Aad) tot 'ik heb mechanismen ontwikkeld om mijzelf als een baron van Münchhausen aan mijn haren uit het moeras van de werkelijkheid te trekken' (Henk). Maar leeglopen zul je. Anders ben je geen mooie televisie.

Aan de hand van de langlopende VPRO-reeks Zomergasten is die preoccupatie met de psychologie het beste vast te stellen. Ooit was de Zomergast een bijzondere persoon die een proeve van zijn culturele bagage aan de kijker gaf. Misschien zijn de bijzondere Nederlanders domweg òpgeraakt. Het doel van het programma is verschoven van de vertoning van interessante televisie- of filmfragmenten, naar de vertoning van laxerende beelden om de gast te laten leeglopen.

Gisteren was de Zomergast dus Henk van Os, oud-directeur van het Rijksmuseum en bekend van zijn korte tv-uitzendingen over beeldende kunst, waarbij hij met de mimiek van een weerman schilderijen opent voor mensen die niet van schilderijen houden. Het eerste fragment dat hij liet zien kwam uit een Franse film, een jongen die als een soort sandwichman in een fles door de stad loopt en het leven door zijn oogluikje gadeslaat. Het gesprek daarna ging niet over de esthetiek van die film, of over de betekenis van de Franse Nouvelle Vague voor de beeldcultuur - waarvoor kunsthistoricus Van Os toch uitstekend gekwalificeerd is. Nee, presentator Adriaan van Dis begon meteen te therapeuteren in de persoon Henk van Os. Loopt die soms ook in een fles rond?

Het is een rare vorm van holisme. De waarheid is groot en zit in ieder van ons verborgen. Dus doet het er ook niet meer toe of je hem uit Henk trekt of uit Aad en Esther. Dan kan Jerry Springer haar misschien evengoed vinden als Paul Witteman. Omdat Van Dis beschaafd is, vraagt hij soms 'ga ik te ver?' En omdat Van Os zijn gastheer niet wil teleurstellen, komt hij hem tegemoet met die 'theorie' over de baron van Münchhausen, waarmee hij verder alle suggesties pareert. "Het blijft 2 uur en 52 minuten raadsel", concludeerde Van Dis om twaalf uur 's nachts. Dan had Anita Witzier dat toch sneller gedaan.

( a d v e r t e n t i e s )