B E E L D :
Te veel vrienden
Hubert Smeets
Een hoofdredacteur las me ooit
de les. "Een echte journalist heeft geen vrienden", zei hij toen ik om
persoonlijke redenen talmde met een aanval over de linkerflank. Hij
probeerde me uit te leggen dat mijn terughoudendheid niet ambachtelijk
was. Zijn professionele adagium klonk stoer en romantisch. Toch heb ik
nooit volledig aan zijn eisen kunnen voldoen. Gisteravond speelde dit
mankement weer op: en wel tijdens het programma Zomergasten,
waarin Adriaan van Dis gisteren drie uur van gedachten wisselde met
Geert Mak en onverhoeds ook nog een Russische arts opdook als
illustratie bij het armzalige en hypocriete Nederlandse
immigratiebeleid. Wat te doen? Ik ken de laatste namelijk nog beter dan
de eerste twee.
Daarom zou op deze plaats beter het wit van het verdere niets kunnen
prijken. Want 88,78 procent van de vaderlandse televisie is met
vakantie. Behalve de redacties van Zomergasten, enkele
religieuze programma's op zondagmorgen, Studio Sport, het
Journaal en de politicus Jan Nagel (Het zwarte schaap
alsmede landelijk leider van Leefbaar Nederland) houdt de publieke
omroep het deze maanden weer voor gezien. In de radiobode staat achter
de meeste programma's 'herh'. Zelfs Caroline Tensen en haar
Postcodeloterijshow is op onduidelijke locatie
ondergedoken met een muziekprogramma dat uit het archief van Chiel
Montagne anno 1971 lijkt te komen.
Goddank ging aan Zomergasten de NPS-documentaire Het geheim
van Sloterdijk vooraf, een lieve achtdelige reportage over de
voetbalclub Türkiyemspor in Amsterdam-West. De leden van
Türkiyemspor zijn merendeels van Turkse afkomst, maar de club wil
niet Turks zijn. In de bestuurskamer houden koning Beatrix èn
Kemal Atatürk een oogje in het zeil en bewaken een Turks plus een
Nederlands vlaggetje de uitgangspunten van de vereniging.
Beeld en tekst in deze serie komen rechtstreeks uit De AFC'ers
van J.B. Schuil, zij het aangepast aan de moderne tijd. De
voetballers gaan dus niet met de fiets naar de uitwedstrijd, maar worden
er in Mercedessen heen gereden. En ze voetballen uiteraard met reclame
op hun shirt: van autorijschool Mustafa. Anders dan bij Schuil was er
geen held te bekennen, maar slechts een schlemiel. Gisteren heette hij
Ismail. De trainer had hem voor de wedstrijd, die gewonnen moest worden
om degradatie te voorkomen, in onvervalst voetbal-Nederlands nog zo
gewaarschuwd: "Ismail, hou het kort". Na afloop van de ongelukkig
verlopen wedstrijd - Ismail werd bij de voordelige stand 2-1 wegens
praten tegen de scheidsrechter van het veld gestuurd - barstte de
trainer dan ook los. Ismail is een leuke voetballer, maar "kon zijn mond
weer eens niet houden". Alle andere jongens waren door hem, en door hem
alleen, gedupeerd. Als hij zo door zou gaan, kon hij volgend seizoen
beter thuisblijven. Een ingewikkeld dilemma voor Ismail. Hij doet de
Havo op het Hervormd Lyceum West en wil later gymleraar of politie-
agent worden. In beide functies zal hij nog een tijdje moeten luisteren.
Niet iedereen kan zich op 16-jarige leeftijd al meten met Louis van Gaal
of Erik Nordholt. Ismail is zich dat nog niet bewust, zijn trainer wel.
Even na middernacht begreep ik mijn ex-hoofdredacteur ineens veel beter.
Zijn verlangen om als journalist geen vrienden te hebben, was niet het
gevolg van een karakterologisch tekort, zo vermoedde ik plotseling, maar
ingegeven door het verlangen om zijn potentiële wraakzucht niet
geheel weg te masseren. Zappend tussen de ARD (de vlijmscherpe maar
beleefde talkshow van Sabine Christiansen) en Nederland 3 was ik eerder
op de avond bij Zomergasten gestuit op een filmpje over twee
Amsterdamse blanke jongeren in een grachtenpandje die, dankzij hun
hippie-achtige ouders met te veel geld, niets beters wisten te melden
dan dat je bij de dag moet leven. Om half één zocht ik
naarstig naar het telefoonnummer van de voetbalclub Türkiyemspor.
Ik had de trainer van Ismail willen vragen om even langs te gaan bij
deze twee, slangenleren laarsjes dragende, uitvreters. Simpel om ze toe
te blaffen: "hou het kort".