'Schoonheid wordt ons opgedrongen'

De Mexicaanse kunstenaar Héctor Falcón heeft zichzelf in zeven weken tijd getransformeerd van kippenborst tot spierbundel. Hij riskeerde er zijn leven mee. "Wat ik gedaan heb is kunst, juist omdát ik met mijn leven speelde. "

Door onze correspondent MARJON VAN ROYEN

MEXICO-STAD, 3 AUG. Héctor Falcón (27) is artiest, zegt zijn kaartje. En wat hij met zijn lichaam gedaan heeft is kunst. Van een fledderig mannetje met zwembandjes, heeft hij zich omgevormd tot een stoere bodybuilder. "Mijn project is een bijtende kritiek op de heersende schoonheidsideologie", stelt Falcón. "Een aanklacht tegen de expansie van de Amerikaanse lichaamscultuur."

Kunstenaar Falcón op dag 49. (Foto Galeria Enrique Guerrero)

Op acht foto's is te zien hoe zijn hangende schoudertjes langzaam opbollen, en de vetrollen zich transformeren in gespierde ribbels. Zeven weken lang werkte Falcón met halters, opdrukapparaten en gewichten. Hij hield een dieet van in totaal 85 liter melk, 966 eieren en 152 blikjes tonijn. Falcón rende, fietste, en deed aerobics. 's Nachts werd hij rillend wakker "als een vrouw in de menopauze", met opvliegers, hartkloppingen en ademnood. Want: om zijn

spieren snel te laten groeien spoot hij zich in met hoge doses anabole steroïden. "Ik heb in zeven weken evenveel steroïden in mijn lichaam gestopt als een gemiddelde bodybuilder in een periode van twee tot vier jaar."

'Levensgevaarlijk', benadrukt Falcón. Onderdeel van zijn 'kunstwerk' zijn dan ook een paar levers van vilt, waarin hij met een schaartje grote gaten heeft geknipt. 'Aanslag op de lever' heet dit onderdeel. Maar er waren nog veel meer gevaren, vertelt de folder. Hartaanval, haaruitval. En bedreigingen van de mannelijkheid: impotentie, prostaatkanker, schade aan de teelballen. "Elk moment voelde ik de bedreiging", vertelt Falcón. "Ik was bang. Doodsbang. 's Nachts kon ik niet slapen van angst. Want ook als ik het project overleefde zou de schade blijvend kunnen zijn."

In een dagboekje beschreef Falcón de dagen van zijn martelgang. De galeriehoudster in de chique wijk van Mexico-Stad komt er trots mee aangewandeld. Zij beheert Falcóns 'kunstwerk' zolang de artiest in Japan is. Daar is Falcón alweer aan een volgend project bezig. Iets met Aziaten die hun haar blonderen en daarmee op Amerikanen willen lijken, vertelt de galeriehoudster. Terwijl ze contact zoekt met Japan voor een interview met Falcón, sla ik zijn dagboek open.

Al op dag 3 schrijft Falcón: 'Ik heb genoeg van de hardgekookte eieren. Problemen met mijn stoelgang. Hij heeft een groenige kleur. Ik ben moe.' Zo gaat het verder. Dag na dag. Over eten, stoelgang, kilo's. 'Het is behoorlijk vervelend te eten zonder honger. Gewicht 87,5 kilo. Vandaag 80 kilo opgedrukt. Verhoging van het libido.' Later krijgt hij slaapproblemen: 'Mijn lichaam is vreemd. De groei was zo snel dat ik er niet aan kan wennen. Mijn huid staat te strak, mijn spieren zijn gespannen. Ik kan mijn armen niet meer buigen zoals ik gewend was. Hormonen maken een man dierlijker.'Na twee uur proberen heeft de galeriehoudster Tokio aan de lijn. Een nerveuze stem aan de andere kant. "Hallo, met Falcón. Wat wilt u weten?" Eigenlijk heb ik maar één vraag: Waarom zo roekeloos? Waarom moest hij in zeven weken doen, wat ook in twee jaar kan? Was het echt nodig voor zijn 'kunstwerk' zijn leven in de waagschaal te stellen?

"Achteraf vind ik dat ik nog niet ver genoeg ben gegaan", zegt Falcón. "Wat ik gedaan heb is kunst, juist omdát ik met mijn leven speelde."

Wordt iets 'kunst' als je je leven in de waagschaal stelt?

"Ja. Voor mij is mijn werk belangrijker dan het leven zelf. Wat ik doe is een overtuiging uitdragen. Als iemand niet bereid is zijn leven te verliezen voor zijn overtuiging, wat is die overtuiging dan waard?"

Welke overtuiging dan?

"Dat we leven in een cultuur die gedomineerd wordt door het Amerikaanse model van schoonheid. Voor vrouwen is het beeld van de blondine met grote borsten, en voor de man dat van het atletische figuur. Via de reclame en televisie wordt ons dat beeld opgedrongen. Het heeft iets fascistisch. Want schoonheid op zichzelf bestaat niet. Het is een conventie, een stereotype waaraan je vandaag de dag niet meer kan ontsnappen."

Schoonheid bestaat niet?

"Nee. Vroeger was een gespierd lichaam iets voor slaven. Nu staat dat idee totaal op zijn kop. Mensen doen er alles voor om bij de happy few van de spieren te horen. Het is de cultuur van de plastische chirurgie, borstvergrotingen, liposuctie. Al het lijden dat mensen over hebben voor zoiets absurds als het behoren tot een schoonheidsgroep."

Toch is het mij nog steeds onduidelijk waarom hij daarvoor zijn leven moet wagen, onderbreek ik hem. Temeer omdat hijzelf juist doet wat hij bekritiseert.

Aan de andere kant van de lijn even stil. Dan: "U zegt dat het geen kunst is wat ik doe? Zelfs roken kan kunst zijn. Als er maar een gedachte achter zit. Ik maak een niet-commercieel statement."

Het 'bewijs' voor de kunstzinnige intentie achter zijn transformatie tot gespierde macho, is het feit dat hij het hele project uit eigen zak heeft betaald, meent Falcón. Meer dan dertienduizend dollar gaf hij uit. Voedsel, bodybuilding-apparaten, en dan de illegale anabole steroïden. "Het belangrijkste is dat je bereikt wat je wilt. Dat geldt op school, in de kunst en ook met je vrouw. Als ik gestorven was tijdens het project, dan had ik tenminste bereikt dat het goed gedocumenteerd was."

Zo praat Falcón nog een tijdje door. Over de 'geweldige depressie' die hij aan zijn project overhield. Wekenlang moest hij anti-depressiva slikken om weer bij te komen. Hij vertelt over zijn moeder die zo op zijn project tegen was dat ze tijdens de zeven weken alle contact met hem verbrak. Ook met zijn vriendin kreeg hij problemen. "Ze heeft het drie weken lang uitgemaakt."

Waarom? "Omdat ik totaal agressief was van de hormonen. Moet je nagaan", conludeert Falcón "wat mensen allemaal met hun lichaam doen."

Het is vreselijk en toch intrigeert het waarom de Mexicaan Falcón zo geobsedeerd kon raken door de Amerikaanse lichaamscultuur. Veertig procent van de Mexicanen vraagt zich elke dag af hoe ze aan voldoende voedsel moeten komen, en voor de overgrote meerderheid van de bevolking behoren gewichten en anabole steroïden niet tot een realiteit die ze herkennen. Waarom dan toch deze spierfixatie?

"Waarom zou een Mexicaan geen universele thema's mogen aansnijden?", briest Falcón. "Moet elke Mexiaan dan een Diego Rivera zijn die arme indiaantjes met een sombrero op hun hoofd schildert? In mijn milieu zijn er geen armen, geen mensen die honger lijden. In mijn omgeving gaan de mensen naar de sportschool. En daar richt mijn kritiek zich op."

'Arm Mexico! Zo ver van God, en zo dicht bij de Verenigde Staten', zei een oude Mexicaanse dictator eens over de ingewikkelde haat-liefde verhouding met de Amerikaanse buurman. Dat de VS 150 jaar geleden meer dan de helft van het Mexicaanse grondgebied hebben ingepikt, weet elke Mexicaan zich te 'herinneren' als de dag van gisteren. Toch geeft niets meer sociale standing dan kinderen die in de VS studeren, of winkelen in Miami of New York. Dezelfde mengeling van wrok en bewondering die ooit de Spaanse conquistador gold, is overgedragen op de grote Amerikaanse broer. Elke Mexicaanse man wilde op zijn veroveraar lijken, zoals hij zich nu in de verschijningsvorm van de gringo hult.

Hoezeer Falcón zich er ook tegen verzet een Mexicaan te zijn, Mexicaanser kan hij niet zijn. Hoe ziet hij er nu uit? Zijn de zwembandjes alweer terug, en de schouders lekker afgezakt? "Nee", antwoordt Falcón. "Ik heb een atletisch figuur. Ik heb mijn vorm behouden."

( a d v e r t e n t i e s )