Steeds meer drugskoeriers uit Suriname en de Nederlandse Antillen worden aangehouden op het Brusselse vliegveld Zaventem.

Door onze correspondent CAROLINE DE GRUYTER

BRUSSEL, 3 AUG. Met handboeien aan hun bewakers vastgeklonken komen de twee verdachten de rechtszaal van het Brusselse justitiepaleis binnen. Ze zijn eind twintig en Surinaams. Ze dragen sneakers, sleetse broeken en sportjacks, en kijken verweesd rond. Dit voorjaar werden ze op het Brusselse vliegveld Zaventem opgepakt toen ze vanuit Paramaribo aankwamen met hun buik vol cocaïnebollen. Ze hadden willen doorreizen naar Nederland om het spul af te leveren. "Het spijt me", zegt de rechter, "uw proces wordt verdaagd tot 29 augustus. Het rapport van de experts is niet af vanwege de vakantieperiode. " De verdachten worden afgevoerd. De rechter gaat door met de volgende zaak: drie Maleisiërs die in maart werden gepakt toen ze op Zaventem het vliegtuig wilden nemen naar Shanghai. In hun handbagage zaten koekblikken met 33 kilo xtc die ze in Nederland hadden opgehaald. "Alle drugskoeriers die ik verdedig", zegt de advocaat van één Maleisiër, "waren op weg van of naar Nederland. Het worden er steeds meer. Ik heb soms twee, drie van dit soort zaken per week."

Advocaten, officieren van justitie en Rijkswachters bevestigen het allemaal: het aantal drugskoeriers dat op weg van of naar Nederland wordt gepakt, neemt in België hand over hand toe. De Belgen onderscheppen vooral cocaïne die naar Nederland gaat, en xtc die Nederland verlaat. Luitenant Tony Verachtert, hoofd recherche bij de Rijkswacht op vliegveld Zaventem, laat de computeruitdraaien zien: in totaal werden er dit jaar, in zeven maanden tijd dus, 121 koeriers gearresteerd. Dat is bijna evenveel als in heel 1999, toen het er 126 waren. Van die 121 komen er 50 uit Suriname en 44 uit Curaçao; van wie 80 met de Nederlandse nationaliteit.

De meesten zijn mannen, van wie velen curieus genoeg zeggen dat ze 'werkloze lasser' zijn. Bij de Nederlanders onder hen gaat het volgens een anonieme bron enkel om kansarme allochtonen, die wat schulden hebben gemaakt en zich er in het vooruitzicht van een goede beloning (acht- tot tienduizend gulden per missie) door de drugsmaffia "in laten luizen". Een derde van deze koeriers zijn bolletjesslikkers, die met in plastic gewikkelde bolletjes cocaïne in hun maag opgezwollen en flink ziek aankomen.

"Het is frustrerend", zucht Verachtert. "België is enkel transitland. We worden overspoeld met een Nederlands probleem. Qua verdovende middelen zijn wij de zoveelste provincie van Nederland aan het worden. De opdrachtgevers van die koeriers zitten allen in Nederland. Maar als wij hulp vragen van de Nederlandse autoriteiten, om huiszoekingen te doen of een man op te sporen die er mogelijk achter zit, dan komen we niet aan de bak. De Nederlanders geven hun eigen drugszaken prioriteit. Onze zaken moeten wachten. Maar met huiszoekingen kún je niet wachten. Als je dat niet meteen doet, wordt bewijsmateriaal verplaatst: organisatoren die merken dat hun koerier niet aankomt, wachten daar natuurlijk niet een paar weken of maanden mee. Dat kan zo niet doorgaan. Nederland moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Wij willen dat binnenkort met de Nederlanders bespreken."

De oorzaak van de groei van het aantal drugskoeriers dat op Zaventem tegen de lamp loopt, is dat er sinds de jaarwisseling directe vluchten zijn gekomen tussen Paramaribo en Brussel, en dat het aantal chartervluchten uit Willemstad is opgevoerd. Nu zijn het er uit Suriname en Curaçao vijf per week - op elke werkdag één. De Surinaamse touroperator Intertropical Aviation vloog vroeger uitsluitend met KLM naar Schiphol. Maar om allerlei redenen is de organisatie nu in zee gegaan met het Belgische bedrijf City Bird. De Nederlandse touroperator Van der Valk vliegt tegenwoordig met Sobelair, de chartermaatschappij van Sabena. Een retour Zaventem is soms honderden guldens goedkoper dan een retour Schiphol. Dat maakt dat steeds meer reizigers voor Zaventem kiezen: zo'n 1.500 mensen komen wekelijks in Brussel aan. Vandaar gaan zij per bus of trein naar Nederland. Hoeveel drugskoeriers er op die vluchten zitten, blijft gissen. " Zij kennen de dark numbers (mensen die erdoor glippen, red.), wij niet", zegt Verachtert. "Soms controleren we alle reizigers van een bepaald vliegtuig. Aangezien de stroom niet ophoudt, neem ik aan dat er toch een aantal koeriers is dat hier met succes door de controle komt."

Op het moment dat Verachtert zijn beklag doet over het gebrek aan medewerking van de Nederlandse justitie, verhoren zijn medewerkers twee Nederlanders van Antilliaanse afkomst. Die ochtend zijn ze gepakt met zeven kilo cocaïne, verpakt in twee donkergrijze canvas koffers met kleren. De pakketten, die naast de opengeritste koffers worden gefotografeerd, hebben de grootte van een boek en zijn in aluminiumfolie gewikkeld.

Het is hard werken voor de Rijkswachters. Ze zijn hun dienst 's ochtends om 7 uur begonnen, en of ze nog naar huis kunnen die avond weten ze niet. Binnen 24 uur moeten de koeriers in België in staat van beschuldiging worden gesteld. De verhoren duren soms tergend lang. De koeriers zeggen meestal weinig - omdat ze hun opdrachtgevers werkelijk niet kennen (die laten zo min mogelijk sporen na), of omdat ze bang zijn voor represailles. "Je krijgt niks uit deze mensen", zegt een advocaat. "Tegenstrijdige verhalen, vaagheden, leugens. Het zijn sukkels, die worden geëxploiteerd door hun opdrachtgevers. Maar tegelijkertijd doen ze zo'n missie vaak al voor de derde, vierde of vijfde keer." Drugskoeriers krijgen in België tussen de veertig maanden en tien jaar gevangenisstraf. Dat is twee keer zoveel als een paar jaar geleden. Als de koeriers eenderde van hun straf met goed gedrag hebben uitgezeten, kunnen ze vrij komen. De meesten zitten in drie gevangenissen in Brussel - vooral in die van Sint-Gillis, waar een medische afdeling is met speciale wc's waar bolletjesslikkers zich van hun 'lading' moeten ontdoen - of in Brugge. Verachtert bevestigt dat hij onlangs om extra mensen heeft gevraagd, vanwege het probleem met deze drugskoeriers. "Die koeriers gaan ons niet in de kleren zitten. Verhoren doen, alles op papier zetten. Dan voorleiden, vooronderzoek doen. Contacten met de rechtbank. En dan de nasleep: proberen te ontrafelen welke organisatie erachter zit, analyses maken, Europol inlichten, Interpol inlichten. Het kost ons handenvol tijd."

Hij is in maart zelfs naar Suriname gereisd om poolshoogte te nemen en de Surinaamse autoriteiten te informeren over het probleem. Hoe meer er daar worden tegengehouden, hoe minder er in Brussel aankomen. Hoewel de Surinamers van goede wil bleken, is Verachtert niet erg hoopvol dat zij het probleem kunnen oplossen. Iedereen weet dat corruptie en afpersing het werk van de Surinaamse douane danig belemmeren. Verachtert zegt: "Zolang Nederland een paradijs blijft voor de drugshandel, zullen de koeriers blijven komen, wat ze op Zanderij ook doen om ze te stoppen."

Ook in het kantoor van Jean-Pierre Verhoeven, de magistraat (officier van justitie) bij de Brusselse rechtbank die de drugszaken op zijn bureau krijgt, liggen de dossiers hoog opgestapeld. "De Belgische politie en het parket doen het werk van de Nederlandse diensten", klaagt hij. "Het werk loopt zo op door de koeriers van en uit Nederland, dat ik aan veel andere dossiers niet meer toe kom. Ook zouden we bepaalde verdachten willen volgen. Maar door de enorme toeloop van nu is dat onmogelijk."

Ook Verhoeven is niet te spreken over de samenwerking met zijn Nederlandse collega's. Soms, zegt hij, geeft een koerier toch een naam van een andere persoon die bij de drugssmokkel betrokken is - mogelijk de opdrachtgever. "In honderd procent van de gevallen woont die in Nederland. Maar als ik de officier van justitie in Nederland inlicht, reageert die daar niet op. Ik krijg gewoon geen antwoord. Ik heb nu tien keer een dossier verstuurd. Ik doe het niet meer. Het is veel moeite voor niets." Hij zegt mismoedig dat "de Nederlanders willen dat hún verzoeken onmiddellijk uitgevoerd worden, maar dat zijzelf elk Belgisch verzoek in de wind slaan." Zo had hij eens een verdachte die een sleutel bij zich had van een stationskluis in Amsterdam, zo bleek, waar tien kilo hasj in zou liggen. Verhoeven nam contact op met een collega in Amsterdam. "Maar het interesseerde ze niet. Zodra de verdachte vrij kwam, is hij regelrecht naar de kluis gegaan, neem ik aan."

( a d v e r t e n t i e s )