HET POLDERWONDER heeft een geheim. Dat is niet de enorme banengroei waarmee Nederland zich al jaren onderscheidt van omringende Europese landen. De banenmachine is te danken aan een combinatie van gunstig economisch gesternte, behoorlijk financieel-economisch beleid, een klimaat van ondernemerschap, stimulans van een ondergewaardeerde munt en een beleid van gematigde loonontwikkeling.

Als het dán nog niet goed gaat met de werkgelegenheid, zou er iets heel merkwaardigs aan de hand zijn. Nee, het geheim van het Nederlandse sociaal-economische wonder is dat er ondanks de gunstige omstandigheden nog altijd zo'n anderhalf miljoen mensen buiten de arbeidsmarkt staan. De bijstand, de WAO en andere sociale regelingen fun geren als vangnetten waaruit mensen, ook als ze willen, heel moeilijk ontsnappen.

Eén van de oorzaken hiervoor is de armoedeval. Wie een uitkering heeft, plus een scala aan inkomensafhankelijke regelingen, waarvan de individuele huursubisidie en gemeentelijke bijzondere bijstand de belangrijkste zijn, gaat er in netto-inkomen - soms fors - op achteruit bij het aanvaarden van een baan. Dit verschijnsel, waarbij van een extra verdiende gulden netto minder dan niets overblijft, staat bekend als het probleem van de marginale wig. Het is al jaren bekend en opeenvolgende kabinetten zijn er niet in geslaagd dit knelpunt weg te nemen omdat het zou betekenen dat de onderkant van het inkomensgebouw onder handen zou moeten worden genomen. En geen enkele politieke partij wil aan verlaging van de wettelijke minima, zeker niet in de huidige tijd van overvloed.

Minister Vermeend (Sociale Zaken) heeft afgelopen weekeinde maatregelen aangekondigd om de overgang van uitkering naar salaris aantrekkelijker te maken. Vermeends voorganger De Vries was hier ook al mee bezig en in het eerste paarse kabinet was het een hobby van toenmalig minister Melkert. Maar Melkert kwam nooit verder dan loopgravengevechten met zijn collega Zalm (Financiën), waarbij Melkert zich ingroef voor de verbetering van de koopkracht van de laagste inkomens en Zalm voor de verlaging van de bruto loonkosten.

Met zijn ervaringen opgedaan als staatssecretaris voor belastingzaken heeft Vermeend op het ministerie van Sociale Zaken een voorstel uitgewerkt om de armoedeval te bestrijden. Een premie van vierduizend gulden en een extra belastingkorting voor werkenden moeten de financiële hobbel bij de overgang van uitkering plus inkomenssubsidies naar een baan met salaris wegnemen. Vermeend heeft hiervoor inmiddels de steun van de hoofdrolspelers in het kabinet gekregen, inclusief die van Zalm.

DE PRIKKEL om uit de sociale zekerheid te stappen, moet groter worden. Met de belastinghervorming van volgend jaar komt er een enorm pakket aan lastenverlichting en dan kan een bescheiden aanpassing voor werkenden er nog wel bij. Er zijn miljarden beschikbaar voor arbeidsmarktbeleid uit de tijd dat werkgelegenheid met banenplannen moest worden bevorderd, en die kunnen worden ingezet voor de aanpak van de armoedeval nu de arbeidsmarkt op volle toeren draait. De inspanningen dienen er nu op gericht te zijn om de sociale zekerheid niet langer als een obstakel, maar als een stimulans voor doorstroming te maken.

( a d v e r t e n t i e s )