Duitsland heeft op het gebied van de informatietechnologie grote achterstand op de meeste EU-landen opgelopen. De 'green card' moet daar snel wat aan veranderen. Vanaf vandaag komen 10.000 buitenlandse informatica deskundigen in aanmerking voor een zo'n werkvergunning die de regering-Schröder naar Amerikaans voorbeeld dit jaar ter beschikking stelt.

Door Willem Wansink

Dichtbedrukte vellen papier rollen desgewenst in het Duits of het Engels uit de printer. Als een buitenlander via het internet belangstelling toont om in de Bondsrepubliek te werken, wordt zelfs de modernste communicatieapparatuur niet langer geschuwd.

Duitsland maakt zich op voor de sprong naar de toekomst. Het wil af van het imago onvriendelijk te zijn tegenover buitenlanders. Gewetensvol leggen de arbeidsbureaus op internet uit wat het voordeel is om in de Bondsrepubliek te wonen, hoe de aanmeldingsprocedure verloopt, hoe je verzekerd wordt, dat het salaris niet cash wordt uitbetaald en er zowel een solidariteitstoeslag voor de opbouw van Oost-Duitsland als kerkbelasting dient te worden afgedragen. Vandaag wordt het menens. Vanaf 1 augustus komen 10.000 buitenlandse informaticadeskundigen in aanmerking voor een van de werkvergunningen (green cards) die de regering-Schröder naar Amerikaans voorbeeld dit jaar ter beschikking stelt. Gisteren overhandigde minister van Arbeid Walter Riester (SPD) in Neurenberg officieel de eerste green card aan de 25- jarige Indonesiër Harianto Wijaya.

De green card is vijf jaar geldig. Gegadigden moeten een academische opleiding hebben en aantonen dat ze honderdduizend mark per jaar verdienen. Aan gelukszoekers en goedkope arbeidskrachten is geen behoefte. Als de belangstelling aanhoudt, stijgt het aantal werkvergunningen tot 20.000 stuks. De buitenlandse computerdeskundigen moeten het catastrofale tekort aan eigen specialisten opvangen dat is ontstaan omdat Duitsland na de eenwording in 1990 structureel te weinig ingenieurs en technici heeft opgeleid. Volgens het ministerie van Onderwijs leveren de universiteiten jaarlijks amper 10.000 IT- deskundigen af. Wegens bezuinigingen is zelfs een deel van de IT- studierichtingen gesloten of is een numerus clausus ingevoerd. Onlangs waarschuwde de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in Parijs, voor een Ingenieur-Mangel, een ingenieurstekort in Duitsland. Intussen neemt de vraag toe met 60.000 per jaar. De werkgeversorganisaties spreken al van 75.000 nieuwe banen die dit jaar in de computersector ontstaan. Net als in Amerika en in Nederland worden vooral informatici, systeemprogrammeurs, webdesigners en webmasters gezocht. Uiteraard kunnen de buitenlandse specialisten het tekort niet dekken. Maar de green card is een eerste aanzet. Zowel de werkgevers als bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) weten dat de economische groei anders achterblijft. Het is tevens een gewaagd initiatief. Een deel van de bevolking vreest namelijk een nieuwe golf immigranten.

Bijkomstig probleem is dat tegelijkertijd het pensioenstelsel en het sociale zekerheidssysteem worden bedreigd. Dat komt doordat het aantal Duitsers afneemt. Volgens een recent rapport van de Verenigde Naties valt hun aantal terug van ruim 81 miljoen (onder wie ruim 7 miljoen buitenlanders) naar minder dan 60 miljoen in 2050. Zonder ironie wordt reeds gesproken van Schrumpf-Germanen (krimp-Duitsers).

Het Duitse Bureau voor Statistiek is minder pessimistisch. Het rekent eveneens op een daling, maar tot 70 miljoen in vijftig jaar. Om het sociale stelsel overeind te houden, zijn nieuwe belasting- en premiebetalers nodig. Slechts de komst van driehonderdduizend buitenlanders per jaar kan de neergaande bevolkingstrend stoppen, becijferden de VN. Tegen deze achtergrond woedt een hevige politieke discussie over een wijziging van de liberale Duitse asielwetgeving. Ironie van het lot: terwijl het aantal laag opgeleide asielzoekers daalt, neemt in Noordrijn-Westfalen, rondom München en in de regio Stuttgart de behoefte aan IT-deskundigen extreem toe. Niet alleen de grote internationale ondernemingen vrezen de aansluiting met het digitale tijdperk te verliezen. Ook het midden- en kleinbedrijf, waar 85 procent van alle banen wordt geschapen, is alert. Omdat in 1999 slechts 800 buitenlandse IT-ers uit niet-EU-landen naar Duitsland kwamen, bedacht het conservatieve Beieren alvast een eigen verblijfsvergunning, de blue card. Daarmee kunnen "bruikbare", hoog opgeleide buitenlanders on-Duits snel worden toegelaten.

In het verleden deed de christen-democratische regering-Kohl niets om het probleem aan te pakken. De sociaal-democraat Schröder, die bijna twee jaar geleden aantrad, kwam pas begin dit jaar in beweging. Maar toen de kanselier in een twee uur durend gesprek met invloedrijke werkgevers van de noodzaak tot handelen overtuigd was geraakt, zette hij de vaart erin. Schröder, de Genosse der Bosse, wil zijn land vooruit stuwen. Hij weet dat slechts 16 miljoen Duitsers het internet gebruiken en hoopt dat dit er snel 30 miljoen worden (ruim 35 procent van de bevolking).

Om de internetinitiatieven van de regering te coördineren, benoemde hij op de bondskanselarij meteen een jonge staatssecretaris, Hans-Martin Bury. Er toog een werkgroep van ondernemers en politici aan de slag die ervoor moet zorgen dat Duitsland zich openstelt voor buitenlandse IT-experts. Voor de Bondsrepubliek is deze vorm van publiek-private partnerschap uniek, zeker gezien de weerstand onder de bevolking en het verzet bij een aantal CDU-politici tegen buitenlandse IT-experts ('Kinder statt Inder'). Het voorlopige resultaat van Schröders initiatief is dat in elk geval de overkoepelende arbeidsbureaus (Bundesanstalt für Arbeit, BfA) het deze zomer razend druk hebben gekregen. Ruim veertienduizend IT-banen waarvoor een green card benodigd is, waren volgens de BfA eind juli te vergeven. Begrijpelijk, dat BfA-voorzitter Bernhard Jagoda op een personferentie in Neurenberg aankondigde "op de goede weg" te zijn, nu het conjuncturele herstel doorzet en de werkloosheid is gedaald naar 3,7 miljoen (onder wie 900.000 buitenlanders en 35.000 oudere Duitse ingenieurs). "De green card is geen ideale oplossing, voegde Jagoda er meteen aan toe. " We moeten in de eerste plaats op de eigen IT-kweek inzetten, aldus de voorzitter van de Bundesanstalt für Arbeit. Bijkomend gevolg van de aandacht voor IT-gen is dat het afgelopen half jaar al 30.000 jonge werkloze Duitsers een baan in de IT-sector hebben gevonden. Ruim 11.400 van hen werden door de arbeidsbureaus geholpen.

Wie trouwens een overweldigende interesse van de kant van buitenlandse werknemers had verwacht heeft zich vergist. Vierhonderd bedrijven zoeken op de homepage van de overkoepelende arbeidsbureaus naar personeel. Meer dan 20.000 personen hebben informatie ingewonnen. Maar slechts 5.000 buitenlandse computerdeskundigen hebben de IT-beurs van de BfA actief benut door een profiel van zichzelf op te sturen.

De meeste belangstelling toonden ingenieurs uit India (ruim 3.000 gegadigden), terwijl zich ook enkele duizenden Pakistani, Algerijnen, Roemenen, Bulgaren en bijna 800 Russen met vragen hebben gemeld. Van de 5.000 kandidaten die uiteindelijk een profiel opstelden, was een kleine vijftien procent afkomstig uit Pakistan, en circa tien procent uit India en een evengroot deel uit Bulgarije. De rest stamt uit het voormalige Oostblok, Turkije en Iran.

Volgens Ute Neumann, plaatsvervangend woordvoerder van het centraal bureau voor arbeidsbemiddeling in Bonn, geven de cijfers evenwel een vertekend beeld. De interesse is groter dan het aantal aanmeldingen. De IT-beurs van de arbeidsbureaus bestaat pas sinds juni, zegt zij. Neumann: "Veel belangstellenden hebben rechtstreeks contact opgenomen met een bedrijf. Een aantal ondernemers heeft op eigen houtje particuliere arbeidsbemiddelaars, headhunters of dochterbedrijven ingeschakeld om computerdeskundigen te vinden. Pas in september, als de eerste registratie achter de rug is, kan de voorlopige balans worden opgemaakt.

Ook Erwin Staudt laat zich niet uit het veld slaan. Staudt (52) is president-directeur van IBM-Duitsland, een dochter van het grote Amerikaanse computerbedrijf. Staudt is tevens voorzitter van de stichting D-21 die in nauwe samenwerking met de regering-Schröder het urgentieplan voor de green card heeft uitgewerkt. Liever had hij gezien dat dit jaar 30.000 green cards ter beschikking waren gesteld. De huidige 10.000 noemt hij "een eerste stap".

Desgevraagd zegt hij: "Internet is een ideale job-machine. Alle politici voelen dat de nieuwe banen in de IT-sector worden geschapen. Wanneer de huidige vraag doorzet, komen er in de EU in deze sector binnen twee jaar minimaal 300.000 banen bij. Eenderde daarvan wordt in Duitsland geschapen. Staudt wil dat de Bondsrepubliek eindelijk de slaapwagen in het achterste deel van de Europese trein verlaat om weer vooraan actief te worden op de locomotief. "Technologisch gezien loopt Duitsland ver achter. Het is afgezakt en haalt nog niet de helft van de cijfers die in de Scandinavische landen, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Nederland worden verwezenlijkt. Zelfs Luxemburg heeft meer personal computers: 73.000 per 100.000 inwoners tegen 30. 000 in Duitsland, meldde het IW (Institut der deutschen Wirtschaft) onlangs." Staudt: "Als industrieland en voormalig wereldkampioen export dient Duitsland er alles aan te doen om op technologisch gebied tot de absolute top te horen. We moeten opnieuw wereldklasse worden. World class, zegt hij nadrukkelijk, en herhaalt zijn woorden in het Engels, "not average"; geen doorsnee.

Erbij zijn is de hoofdzaak. Daarom heeft Staudt, samen met Schröder en Deutsche Telekom-baas Ron Sommer, het initiatief genomen om alle 40.000 scholen in Duitsland gratis toegang te geven tot internet. "Als we nu niets doen, dendert de trein binnen twee jaar verder zonder dat wij Duitsers er nog op zitten, weet hij. En: "De green cards hebben op de korte termijn effect. Op de langere termijn moeten we investeren in de hoofden van onze kinderen."

( a d v e r t e n t i e s )