Hooligans harder aanpakken, is de standaard reactie na de voetbalrellen in België. Laveren tussen juridische grenzen, belangen van clubs en irritante gevolgen voor supporters.

Door onze redacteur YASHA LANGE

ROTTERDAM, 31 JULI. Weken voor een voetbalwedstrijd gaan de veiligheidscoördinatoren van de clubs met elkaar om de tafel zitten: hoeveel supporters van ons komen er naar jullie, hoeveel stewards gaan er mee, hoeveel agenten zijn er op de been? En misschien wel het belangrijkste: hoe regelen we de kaartverkoop?

Optie één is een gesloten systeem, waarbij de supporters met z'n allen reizen en alleen fans met een seizoen- of clubkaart mee mogen. Op die manier is meer toezicht mogelijk, zegt Henk Ferwerda, voorzitter van het veiligheidsoverleg van Vitesse. "Je weet dan dat iemand die zonder kaartje komt opdraven, er niet hoort te zijn." Het nadeel van zo'n systeem is dat veel supporters geen zin hebben in de georganiseerde reizen, of helemaal geen clubkaart hebben. Dus wordt er bij vriendschappelijke wedstrijden vaak gekozen voor 'open kaartverkoop': zoals het vroeger ging, iedereen met een kaartje mag erin, regel u eigen vervoer. Nadeel daarvan zijn de "wild reizende supporters", zegt Ferwerda. "Daar heb je dan totaal geen zicht op." En dat terwijl voetbalclubs en politie juist op alle mogelijke manieren proberen om de supporters in de gaten te houden. Stewards reizen mee, soms zijn er politie-agenten in burger tussen de fans ('spotters') en informatie over notoire relschoppers wordt uitgewisseld. Al die inspanning, zonder het gewenste effect. Hooligans met een stadionverbod reizen tóch naar een uitwedstrijd. Gewoon in de auto, in de hoop een kaartje te bemachtigen. Ze zijn hardnekkig en maken creatief gebruiken van de gaten in het systeem. De implementatie van hét adagium van de laatste jaren bij het bestrijden van voetbalvandalisme - de kwaaien er op tijd uithalen - blijft problematisch.

Dat bleek ook het afgelopen weekend weer, tijdens verschillende vriendschappelijke wedstrijden tussen Nederlandse en Belgische clubs. Tientallen Ajax-hooligans vochten in de straten van Luik, Vitesse-fans trapten rotzooi in Mechelen en aanhangers van ADO Den Haag zorgden voor overlast in Sint Niklaas. Ook in Duitsland ging het bijna mis, met supporters van FC Twente.

Hebben Nederland en België net heel voldaan het Europees kampioenschap voetbal afgesloten, krijg je dit. Het toonde weer eens aan dat het feestende oranje-publiek van een heel ander kaliber is dan de harde kernen van de voetbalclubs. Bij de vriendschappelijke wedstrijden was minder politie op de been dan bij het EK. Volgens de Belgische krant La Libre Belgique weten hooligans maar al te goed dat in de zomermaanden in België minder politie beschikbaar is. De reltrappers zien daarom "een formidabele mogelijkheid om zich met hun tegenstanders te meten".

De kaartverkoop voor de wedstrijden was 'open'. Een woordvoerder van Ajax zegt dat Standard Luik gewaarschuwd was. "Wij waren voorstander van een gesloten verkoop. Maar Standard Luik dacht dat dat niet nodig was." Foutje? Een woordvoerster van Standard Luik ontkende vanmorgen dat van Ajax een waarschuwing is ontvangen over de komst de harde kern van Ajax-supporters. Volgens de woordvoerster hadden de supporters van beide clubs kaartjes voor gescheiden tribunes. Het past een beetje bij het kaatsen van verantwoordelijkheden, heel gebruikelijk na voetbalrellen.

Vooral politie en voetbalclubs schuiven de bal naar elkaar. Het is de verantwoordelijkheid van de clubs en die moeten meer doen, zegt de politie dan. Het gaat om openbare orde en wij doen al erg veel, zeggen de clubs. Voorbeeld: spotters. Hans van Duijn van de Nederlandse Politie Bond: "Voetbalclubs zouden hun eigen spotters moeten aanstellen". Frank Huizinga, van Vitesse: "Wij hebben geen eigen spotters. Dat is een verantwoordelijkheid van de politie." Zo gaat het vaker, zegt Ferwerda. Als onafhankelijk criminoloog en gespecialiseerd in voetbalvandalisme is hij aangetrokken als voorzitter van het veiligheidsoverleg bij Vitesse. Maandelijks overleg tussen justitie, politie, de gemeente en veiligheidscoördinatoren van Vitesse. "De keten zo sterk mogelijk maken. Dat is de truc", zegt Ferwerda.

Maar ook al komt uit dergelijk overleg wie wanneer voor wat verantwoordelijk is, het probleem is niet opgelost. Zeker niet met de wild reizende supporters. "Het is triest, maar misschien moeten we ook bij vriendschappelijke wedstrijden wel naar een gesloten kaartverkoop." Zo kan straks niemand zonder club- of seizoenkaart naar wat voor voetbalwedstrijd dan ook. "Bij alle wedstrijden bussen en combi- kaarten... Dat gaat wel erg ver", reageert Frank Huizinga van Vitesse.

Zo blijft de aanpak van het voetbalvandalisme laveren tussen de roep om een hardere aanpak, juridische grenzen, praktische bezwaren, belangen van clubs en irritante gevolgen voor grote groepen supporters die slachtoffer dreigen te worden van de kleine groep hooligans. Neem het bestuurlijk ophouden, de voor het EK ingestelde maatregel waarbij hele groepen zonder aanziens des persoons kunnen worden opgepakt. Er is vooralsnog geen gebruik van gemaakt en "het verdraagt zich ook niet met het rechtsgevoel", zegt Van Duijn van de NPB.

Hetzelfde kan gebeuren met een ander plan, na het EK gelanceerd door de Rotterdamse korpschef Lutken en direct na de rellen dit weekend aangemoedigd door Kamerleden van de VVD en het CDA: electronisch huisarrest voor recidiverende voetbalhooligans. Justitie start dit najaar al een proef met een meldingsplicht voor voetbalvandalen met een strafrechtelijk stadionverbod. Zij moeten zich tijdens de wedstrijd op het politiebureau melden. Maar dat is een hoop gedoe voor de politie. Electronisch huisarrest zou makkelijker zijn, redeneert Kamerlid Rijpstra (VVD). Maar een voetbalvandaal kan dan niet in het café kijken, of op vakantie gaan. Van Duijn: "Ik vind dat een buitengewoon zwaar middel."

Met medewerking van Hans Buddingh' en Kees van der Malen

( a d v e r t e n t i e s )