NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

MARTIJN MEIJER
In het belabberdste televisieseizoen van het jaar wordt één programma altijd met hooggespannen verwachtingen tegemoet gezien: VPRO's Zomergasten. Een interessante gast trakteert ons drie uur lang op zijn of haar 'ideale televisieavond'. Dat kan bijna niet misgaan. Toch wordt ieder jaar weer door de tv-critici geconstateerd dat de verwachtingen niet ingelost werden. Vooral de presentatoren moeten het daarbij ontgelden. "Iedereen staat klaar om te kijken hoe je het niet goed doet", zei Hanneke Groenteman, die het in 1998 probeerde, in een interview met deze krant.

Ook Adriaan van Dis, die Zomergasten voor de tweede keer presenteert, werd vorig jaar van alles verweten; het kwam erop neer dat hij geen echte interviewer was en te afstandelijk bleef. Maar Van Dis schoof tenminste niet zijn eigen persoonlijkheid naar voren, zoals Wim T. Schippers en Freek de Jonge in de jaren daarvoor. En zijn gasten waren niet in alle gevallen 'ideaal' te noemen: Kader Abdolah was niet in staat om zonder omhaal een vraag te beantwoorden en Tamarah Benima leek de avond als een therapeutische sessie te beschouwen.

Janny Langbroek, die samen met Karen de Bok de eindredactie voert van Zomergasten, zegt dat er vanaf het begin, toen Peter van Ingen het programma presenteerde, is geklaagd door critici. "Het hoort er bijna bij", zegt ze. "Presentator van Zomergasten is een moeilijke rol, alleen aangever zijn is niet bevredigdend, en als je iets van jezelf laat zien wordt er gezegd: waar bemoei je je mee. Het is een kwestie van balanceren tussen de voorgrond en de achtergrond." Op het optreden van Van Dis kreeg het programma vorig jaar wel veel positieve reacties van kijkers. Het is maar de vraag wat je 'meer serieus' neemt, aldus Langbroek.

De vijf gasten van dit jaar, de dertiende editie van Zomergasten, zijn in ieder geval vaak genoeg op tv geweest om te weten hoe het niet moet. Ze zijn allemaal afkomstig uit de culturele en journalistieke wereld: schrijfster Kristien Hemmerechts, journalist en historicus Geert Mak, schrijfster Helga Ruebsamen, kunsthistoricus Henk van Os, en tot slot stand-up comedian Raoul Heertje.

De te vertonen beelden worden door de redactie van tevoren met de gast bekeken en uitgebreid doorgesproken. De presentator en de gast ontmoeten elkaar pas op de avond van de uitzending, om het gesprek spontaan te houden. Wel wordt getracht een thematische lijn in de gekozen fragmenten aan te brengen. Soms is die lijn nogal vaag: de avond van Henk van Os zal naar verluidt gaan over absurdisme, sektes en 'het idee dat de werkelijkheid niet is wat hij is'. Er kan trouwens niet altijd aan de vraag van de gast voldaan worden: fragmenten uit grote Amerikaanse films zijn vaak onbetaalbaar. Als de gast aandringt kan een uitzondering worden gemaakt. Zo wilde Henk van Os per se iets laten zien van Hellzapoppin', een Amerikaanse cultfilm uit 1941 van H.C. Potter. De VPRO kocht de film en zal deze na de aflevering met Van Os in zijn geheel vertonen.

De eerste gast zondagavond is de Vlaamse schrijfster Kristien Hemmerechts (1955). Hemmerechts zegt weinig tv te kijken, Zomergasten kende ze alleen 'van naam en reputatie'. Haar televisieavond zal gaan over de 'camera als voyeur', met onder andere fragmenten van reality-programma's, persiflages op dit genre, de documentaire Auf der Kippe over een zigeunerkamp op een Roemeense vuilnisbelt en de (niet-pornografische) film Une Liaison Pornographique. Als toppunt van de voyeuristische camera zal Hemmerechts een fragment laten zien van een pornofilm. In februari van dit jaar schreef zij in het Nieuw Wereldtijdschrift nog een dagboek over pornografie, besloten door een naaktfoto van haarzelf.

"Porno heeft wel iets gemeen met televisie", zegt Hemmerechts. "De pornofilm wil alles laten zien, en gaat daarin zo ver dat ze zichzelf opheft. Die afhankelijkheid van beelden en de ontkenning van de suggestie zie je ook op televisie, met absurde consequenties. Er moet beeld zijn, zelfs als er niets te zien is." Als voorbeelden geeft ze Big Brother, reportages over koninklijke huwelijken en de aandacht vorige zomer voor de zoneclips. "Er is een bizarre revolutie gaande op de televisie. Bij jullie is het erger dan bij ons." De televisieavond van Hemmerechts zal dus allebehalve ideaal zijn, eerder felrealistisch. De verwachtingen zijn wederom hooggespannen.

Zomergasten: Kristien Hemmerechts, zondag, Ned.3, 21.00- 0.02u.

( a d v e r t e n t i e s )