EEN HANDELSMERK maken van je adres? In de reële we reld zal men daar niet zo gauw over denken. Maar op internet is de domeinnaam - het webadres - van essentieel belang: visitekaartje en wegwijzer tegelijk. Domeinnamen zijn tegelijkertijd schaars.

Het wereldwijde net verdraagt nauwelijks doublures en het aantal mogelijkheden achter de dot is beperkt. Daarom maken advocaten die gespecialiseerd zijn in het merkenrecht en aanverwanten, overuren. 'Domeinnaamgrabbelaars' proberen snel goede namen in te pikken om die dan tegen een stevige meerprijs te verkopen aan degenen bij wie ze eigenlijk thuishoren. Dit lokt dan weer juridische tegenreacties uit. De meeste aandacht trok de zaak van 159 bekende Nederlanders en bedrijven tegen 'domeinmakelaar' Name Space, die maar liefst 45.000 domeinnamen heeft geclaimd. Een vlammend beroep van deze firma op "het rechtvaardige en objectieve principe first come, first served" heeft het bedrijf voorshands niet mogen baten. Name Space heeft aangekondigd door te vechten in hoger beroep - als het niet voordien bezwijkt onder het gewicht van de registratiekosten.

HET PRINCIPE VAN 'het eerst over de streep' leidt ook tot willekeurige uitkomsten. Www.vmc.nl is de site van het netwerk Vrouwen in marketing en communicatie - en dus vist de Vereniging voor media- en communicatierecht achter het net. Het had ook omgekeerd kunnen zijn. Nog minder vanzelfsprekend is dat www.amsterdam.com een sekssite is (al moet het achtervoegsel te denken geven) en al helemaal niet dat www.hulst.nl een firma in Zwolle is en niet de gelijknamige Zeeuwse gemeente. De schaarse domeinnamen zijn meer dan de inzet van juridisch getouwtrek. Ze kunnen een territoriale component hebben en daarmee een politieke. Toch hebben overheden zich er nog niet echt mee bemoeid. Vooral omdat internet 'bottom up' is gegroeid of beter gezegd: is ontwikkeld door een aantal goeroes van de informatietechnologie die vooral oog hadden voor de technische uitdaging.

Het resultaat was een aangenaam soort anarchie, die echter ook enkele vreemde kanten heeft. Zo was de uitgifte van domeinnamen jarenlang een monopolie van de private onderneming Network Solutions Inc., omdat deze taak ooit was uitbesteed door de Amerikaanse Academie van wetenschappen. Inmiddels is er een nieuwe internationale organisatie zonder winstoogmerk opgericht: ICANN, Internet Cor poration for Assigned Names and Numbers. Nieuw is ook de inspraakstructuur die is voorzien. Deze zomer kan iedere internetgebruiker zijn mening geven over de manier waarop de domeinregistratie verder moet worden aangepakt.

BESLISSEND IS de consultatie niet. "Wat telt is het proces", zegt de waarnemend ICANN-voorzitter Edith Dyson (toch weer een internetgoeroe) over de nieuwe aanpak. Sommigen zijn echter bang dat dit proces uiteindelijk uitdraait op een oligopolie van commerciële belangen. Er staat veel op het spel. Van diverse kanten wordt aangedrongen op het invoeren van een serie nieuwe generieke aanduidingen zoals 'firm' (voor bedrijven), 'arts' (voor de kunsten) en 'nom' (voor eigennamen). I CANN heeft een principebeslissing genomen uit te breiden, maar de precieze invulling is nog onzeker. En het achtervoegsel 'com' blijft het meest begeerd.

De vraag is niet alleen of ICANN er in slaagt de groeiende druk op het systeem van internetnamen te verlichten. Deze organisatie is ook een graadmeter voor een nieuwe fase van de ontwikkeling van het Net. Wat komt er na de anarchie van het eerste uur? Het officiële antwoord luidt: zelfregulering. Dat was twee jaar geleden ook het trefwoord van de nota Wetgeving voor de elektronische snelweg van de Nederlandse regering.

Inmiddels worden de touwtjes echter aangetrokken. De jongste beleidsterm luidt 'co-regulering'. Het gaat daarbij om regelgevende co-producties tussen overheden en particulier initiatief. Minder vrijblijvend dus. Naarmate internet aan economisch belang wint, krijgen de nationale regeringen steeds meer behoefte aan een 'internetbestuur'. I CANN heeft de handen al vol aan de domeinnamen, maar de druk om verdergaande taken op zich te nemen tekent zich nu al af. Dat geeft de consultatierondes van deze zomer een speciaal tintje.

DE GROTE VRAAG blijft waarom de internetgoeroes die ons het worldwide web brachten met zijn ontzagwekkende doorklikmogelijkheden, er niet voor kunnen zorgen dat iedereen op het Net gewoon zijn eigen naam heeft.

Zie ook:

Dotcom blijft de meest chique naam (18 juli 2000)

( a d v e r t e n t i e s )