Het recente volkenrechtelijk advies over de Decembermoorden betekent hoogstwaarschijnlijk dat justitie deze zaak nu moet gaan onderzoeken.

Door onze redacteur JOOST ORANJE

AMSTERDAM, 12 JULI. Net nu de strijd in de rechtszaal over de betrokkenheid bij cocaïnehandel van Desi Bouterse enigszins is gaan liggen, dient zich het volgende juridische probleem voor de voormalige Surinaamse legerleider aan. Met het rapport van de Zuid-Afrikaanse hoogleraar volkenrecht prof. C. Dugard is een grote stap gezet naar strafrechtelijke vervolging van Bouterse in Nederland vanwege de 'Decembermoorden'. Dat is een grote overwinning voor de nabestaanden E. Hoost en R. Wijngaarde, die al jarenlang vechten om de verantwoordelijken van de moordpartij in 1982 ter verantwoording te roepen.

Het openbaar ministerie (OM) zag geen brood in een vervolging in Nederland, maar het gerechtshof achtte een dergelijke stap in maart "opportuun", vooral vanwege "de nauwe en historische banden" die ons land met Suriname heeft. Het hof zei destijds in feite: vervolging is wenselijk, maar of het ook kan, is de vraag. Daartoe schakelde het rechtscollege C. Dugard in, een volkenrechtdeskundige met groot gezag. Deze concludeert nu dat de Decembermoorden, volgens het internationale volkenrecht, niet kunnen worden gezien als oorlogsmisdaden, maar wel als misdaden tegen de menselijkheid waarbij ook foltering aan de orde was. Voor deze feiten kunnen personen ook buiten hun eigen land worden vervolgd, al noemt Dugard het "discutabel" of landen daartoe ook de rechterlijke plicht hebben.

Met de eerdere uitspraak van het hof in de hand, lijkt het onontkoombaar dat het OM in het najaar de opdracht van het hof krijgt om een onderzoek naar de Decembermoorden te openen. Dat kan nog grote consequenties hebben. Hoewel het bijna achttien jaar geleden is dat de vijftien opposanten van het toenmalige bewind in Fort Zeelandia werden neergeschoten, hangt de gebeurtenis nog steeds als een schaduw over grote delen van de Surinaamse gemeenschap. Details over de Decembermoorden kunnen zowel in Nederland als Suriname hevige sentimenten oproepen. De vijftien slachtoffers waren vooraanstaande advocaten, journalisten, militairen en vakbondsleiders en hun gewelddadige dood gaf een schok in de samenleving.

Een onderzoek naar de moorden zal veel boven brengen. Hoewel Bouterse enkele malen publiekelijk heeft toegegeven verantwoordelijk te zijn geweest voor de gebeurtenis, waren er in de nacht van 8 op 9 december veel meer personen betrokken. Ook zij zullen bij een onderzoek in beeld komen. Bovendien is er nog steeds één kroongetuige in leven: vakbondsleider en Nieuw Front-politicus Fred Derby. Hij was de enige van de zestien arrestanten die de moordpartij overleefde en heeft meer keren gezegd dat hij zijn verhaal in de rechtszaal zal vertellen als de tijd daar is. In de verkiezingsstrijd van afgelopen mei hamerde hij trouwens al regelmatig op een onderzoek naar de Decembermoorden. Het zou ook logischer zijn als de Decembermoorden in Suriname zelf worden onderzocht. Maar hoewel zowel de presidenten Venetiaan als Wijdenbosch dat in het verleden in het vooruitzicht hebben gesteld, is het er nooit van gekomen. Wel loopt er nog een procedure bij het Hof van Justitie, aangespannen door een aantal organisaties. Niet uitgesloten moet worden geacht dat het rapport van Dugard daar als een katalysator zal werken. Ook de komst van een nieuwe Front-regering kan bijdragen tot vervolging in Suriname zelf, vooral omdat het ministerie van justitie lijkt toe te vallen aan de Surinaamse Partij van de Arbeid, de groepering waavan uitgerekend Derby de politiek leider is.

( a d v e r t e n t i e s )