F I L M V O O R A F :
Desperado op leeftijd
BAS BLOKKER
Pat Garrett & Billy the
Kid staat niet bekend als de beste film van Sam Peckinpah. Zal wel
waar zijn, maar er zit in ieder geval één moment in waar
beelden overgaan in pure film - dit bij gebrek aan een betere term.
Pat Garrett is een desperado op leeftijd die sheriff is geworden en nu
voor corrupte veebaronnen jaagt op zijn vroegere maatje Billy the Kid.
Hij maakt een lange tocht door Texas en wordt overal als verrader
beschimpt. Als de avond alle kleur uit de dag heeft getrokken, en paard
en ruiter wegvallen tegen de rotsen, slaat Pat zijn bivak op aan de
oever van de rivier Pecos.
Hier moet eerst worden gezegd dat James Coburn Pat Garrett speelt.
Coburn is zo'n granieten Amerikaan die te vaak wordt gebruikt in
gemakkelijke actiefilms. Stem in de laagste registers en een hoofd waar
precies een grote sigaar in past. Zijn Pat Garrett is een subtiel
mengsel van de bravoure van de outlaw en de weemoed van te weten dat je
tijd voorbij is.
Deze Pat ziet een vlot loom voorbijdrijven op de rivier. Een oude man
staat op de boeg, en hij lost schoten op een fles die zijn kleinzoon in
het water heeft gegooid. Puur voor zijn genoegen, al mist de oude man
steeds. Pat kan de verleiding niet weerstaan en vuurt vanaf de oever met
zijn colt op de fles. De oude man schrikt, richt zijn geweer op de oever
en vuurt op Pat. Dan pakt Pat zijn geweer, en richt op de man. Die ziet
dat en laat zijn geweer zakken. Pat aarzelt en laat dan ook zijn geweer
zakken.
Het gebeurt allemaal in de schemering, maar door de opbouw van de
scène dwingt regisseur Sam Peckinpah de kijker allerlei emoties
te projecteren in de ogen van die twee mannen. Angst, berusting bij de
oude man, eerst de opwinding bij Pat en dan het besef hoe zinloos het
anonieme geweld is dat hij zijn hele leven rondstrooit.
Zowel naar de vorm - veel vertraagde of bevriezende beelden - als naar
de melancholieke inhoud past deze film goed bij de andere westerns van
Peckinpah, zoals The Wild Bunch. De onbezorgde jonge desperado
Billy the Kid (Kris Kristofferson) wil niet accepteren dat het Wilde
Westen langzaam gecultiveerd is en dat hij net zo wordt opgejaagd als de
buffel en de indiaan. De oude Garrett accepteert het wel. "Alsof de
tijden zijn veranderd", antwoordt hij op de vraag hoe het voelt een ster
te dragen. Maar het geluk is er af.
Pat Garrett en Billy the Kid (Sam Peckinpah, 1973, VS), Ned.3, 22.55-
00.53u.