NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

BAS BLOKKER
Je kunt ook overdrijven natuurlijk. Dat de Italiaanse regisseur Sergio Leone (1929-1989) een mooie plaats verdient aan de filmhemel, dat staat buiten kijf. Niet om zijn debuutfilm Gli ultimi Giorni di Pompeii en volgens mij ook niet om zijn finale Once upon a Time in America, maar wel om twee, misschien zelfs om drie van de vier westerns die hij maakte tussen 1964 en 1969.

Maar vanavond wordt ons als documentaire over deze filmmaker een praalgraf van Mussoliniaanse allure voorgeschoteld - met excuses aan de tijdens de oorlog geheel goede Leone. Once upon a Time Sergio Leone laat zich bekijken als een van de plechtigheid losgezongen ere-Oscar-avond. De greats en de fantastics vliegen je om de oren.

De in dit soort producties bijna onvermijdelijk wordende Quentin Tarantino (moet die niet gewoon weer eens een film maken?) komt met een paar wijsheden, waarvan 'it's almost like how far can you go' nog het meeste hout snijdt. Zeker als je die opmerking combineert met twee getoonde reclamefilmpjes van Leone. Die laten pijnlijk duidelijk zien dat Leone vooral een erg pompeuze regisseur was, die een razende Renault filmde in het Colosseum met Morricone-muziek eronder. "Ik denk eigenlijk dat het Wilde Westen nog niet groot genoeg voor hem was", zegt zijn cameraman Tonino delli Colli.

Het is moeilijk te verklaren waarom zijn spaghetti-westerns dan toch zo goed te verteren zijn. Vooral The Good, the Bad, the Ugly en Once upon a Time in the West zijn bijna perfecte films. Daarin komen de grootste kwaliteiten van Leone het best tot uiting: casting en mise-en-scène. Hij haalde de jonge tv-acteur Clint Eastwood naar het grote doek, en hij liet de tot dan toe liefste Amerikaanse filmster ooit, Henry Fonda, in zijn eerste scène een kind doodschieten. En het begin van The West, 14 zwijgende minuten: onovertroffen.

Hoe doet-ie het? Dat had je graag van zo'n deskundig gezelschap gehoord. Maar nee. Héél af en toe is er iets als een onthulling. Als zijn schoolvriend en vaste componist Ennio Morricone vertelt dat hij de muziek bij een bepaalde scène in Once upon a Time in the West al af had, voor Leone hem op film zette. "Sergio regisseerde die scène op de maat van de muziek." Een van de schrijvers van Once upon a Time in America vertelt dat hij Leone de eerste versie van zijn scenario liet lezen en dat die toen 400 pagina's lang zat te hikken van het lachen en zei: het is grappig, maar ik wil niet grappig. Daar heeft de documentaire even beet: Leone wilde serieus genomen worden - een onvergeeflijke vergissing voor een beperkte regisseur. Once upon a Time in America had zijn Godfather moeten worden, dat onvervalste meesterwerk van die andere Italiaan, Coppola, maar Leones film werd genadeloos afgemaakt door de kritiek. De 3 uur en 40 minuten die de NPS later op de avond uitzendt, zijn van een verstikkende zelfvoldaanheid; typisch het werk van iemand die naar een hoger niveau van waardering reikt en zich vertilt.

Het is een mooie vergelijking die hoofdrolspeler James Woods maakt, als hij spreekt over het publiek op de Italiaanse premiere van Once upon a Time in America. "Alsof ze net een copieuze maaltijd achter de kiezen hebben." Benieuwd wie vannacht om kwart voor drie nog pap kan zeggen.

Once upon a Time, Sergio Leone, Ned.3, 20.50-21.50u. En Once upon a Time in America (1984); Ned.3, 22.55-2.43u.

( a d v e r t e n t i e s )