T V V O O R A F :
Glibberige springplank uit Irak
CAROLIEN ROELANTS
Sinds twee weken geleden in
Dover 58 Chinese illegale immigranten dood werden gevonden in een
Nederlandse vrachtwagen, is er weer extra belangstelling voor de
aanhoudende bestorming van Europa vanuit de Derde Wereld. In dat verband
trekt vanavond Exodus of De wereld van Vina de aandacht, het
verhaal van een klein Koerdisch meisje en haar vader, die, zelf
inmiddels Zweedse staatsburgers, naar Koerdistan teruggaan om
achtergebleven familie op te zoeken en een verkommerde oom/broer naar
een nieuw begin in Europa te halen. De documentaire stond overigens al
vóór 'Dover' op het programma.
De camera volgt de vijfjarige Vina en haar vader Andas op hun reis naar
Iraaks Koerdistan - trein in, boot op, tweedehands Mercedes kopen - naar
Italië, Turkse boot op, steeds zenuwachtiger het Koerden-vijandige
Turkije door, via steekpenningen de grens over en Koerdistan in. In
Arbil gaan ze bij grootmoeder en grootvader logeren, en ontmoeten we ook
Andas' broer Aras. Hij is door een bende in elkaar geslagen en sindsdien
depressief, en zijn redding kan alleen een verhuizing naar Europa zijn,
zo is besloten. Het lukt tijdens dit bezoek niet om Aras weg te krijgen:
er moet een betrouwbare mensensmokkelaar worden gevonden - er
worden immers genoeg migranten op onbewoonde eilandjes of op andere
verkeerde bestemmingen gedumpt - en dat kost te veel tijd. Maar eenmaal
terug in Zweden weet Andas toch Aras' vlucht te regelen. Er wordt veel
geld geleend en een uitreisvisum naar Turkije gekocht. De broer
ontmoeten elkaar in Istanbul, dat voor talloze Koerden - Turks, Iraaks
en Iraans - en andere migranten de springplank naar Europa is. Aras
vertrekt uiteindelijk per vliegtuig, waarmee hij de veilige weg van een
minderheid neemt. Per boot of te voet is heel wat gevaarlijker. Niemand
weet hoeveel migranten al zijn verdronken toen hun boot zonk of nadat ze
gewoon overboord waren gezet bij de nadering van een patrouilleschip.
Anderen zijn in de mijnenvelden langs de grens met Griekenland
gestorven.
Er is voor deze documentaire drie maanden, vaak in het diepste geheim,
gefilmd, in acht verschillende landen. Zij toont wat vluchten in
realiteit betekent, zo meldt de NPS. Dat in overweging nemend, stelt het
resultaat teleur. Van Aras' eigenlijke vlucht is nauwelijks iets te
zien. Hoofdmoot zijn de reis van Vina en haar vader naar Koerdistan, en
hun verblijf daar. Interessant, mooie plaatjes, maar niet wat was
beloofd.
De film eindigt met Aras' aankomst in Zweden; verteld wordt nog dat hij
asiel heeft aangevraagd. Als hij dat krijgt, zal hij zijn gezin laten
overkomen. In de documentaire wordt niet vermeld wanneer de tocht van
Vina en haar vader en de vlucht van Aras zich afspelen, maar uit
mededelingen over Amerikaanse ultimata aan de Iraakse president Saddam
Hussein kan worden afgeleid dat het niet later dan 1998 kan zijn
geweest. De vraag dringt zich dan op hoe het met Aras is afgelopen. Zijn
treurige uitstraling geeft weinig vertrouwen dat het eind goed al goed
is geworden.
Exodus of De wereld van Vina, Ned.3, 20.58-22.00u.