NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Wat van de weduwe Rost van Tonningen valt op te steken, is mij niet duidelijk, ook niet na Het Zwarte Schaap, waarin zij zaterdag de eerste gast was van het zomerseizoen. Wel 86 jaar oud en nog steeds volhardend in de ultrarechtse ideeën van toen, al bleef ze - met haar kennis van het Wetboek van Strafrecht - vaag over wat die precies inhielden, zodat de discussie in het luchtledige bleef hangen. De weduwe van de vlak na de oorlog overleden groot-collaborateur is een kermisnummer, een ideologisch monster van Frankenstein, maar niet een bedreiging voor onze samenleving. In omliggende landen steken hier en daar wat skinheads een arm in de lucht maar in Nederland zijn haar ideeën fini. Haar harde oogopslag en haar overbeschaafde uitspraak maken haar allesbehalve tot een volksheldin. De rechtse bedreiging komt niet van gelaarsde marcheerders maar van meer gematigde mensen als Filip de Winter van het Vlaams Blok.

Op de eerste rij van het studiozaaltje zat een comité van zes rechtschapen mensen die de zwarte weduwe tegen moesten spreken. Voormalige verzetslieden, deskundigen en rabbijn A. Soetendorp. De redactie had hen weten te charteren met het argument dat de uitzending gezien haar leeftijd een van de laatste gelegenheden was om haar verwerpelijke ideeën nog eens grondig te weerleggen.

Presentatrice Inge Diepman gaf haar beleefd de ruimte om die ideeën te uiten. Als ze de zwarte weduwe hard had aangevallen, zou dat ongetwijfeld medelijden hebben opgewekt. Nu was er al sprake van een ongelijke strijd, één tegen zes, al vond ik de verschillende accenten die de sprekers legden interessant.

Gepensioneerd oorlogsonderzoeker van het voormalige Rijksinstituut, A.J. van der Leeuw, legde uit dat haar man in de gevangenschap vlak na de oorlog zo slecht en wreed werd behandeld dat hij "gezelfmoord" was. Dat was schandelijk, ook al stond het in geen verhouding tot de massamoorden waaraan hij medeplichtig was. Ten overvloede verklaarde hij dat haar ontkenning van de holocaust geheel in strijd was met alle documenten en studies uit die tijd. De bekende gruwelijke stapels lijken uit concentratiekampen werden getoond uit archief-opnamen van het Polygoon- journaal maar Rost van Tonningen beweerde dat dit de gevolgen waren van het geallieerde bombardement van Dresden. Een redenering die zelfs de beruchte historicus David Irving niet voor zijn rekening zou durven te nemen.

Het ging dus om een tweederangs debat met tweederangs argumenten, zodat het ook in dat opzicht niet leerzaam was. Niet dat het zinvol is om dat hele debat nog eens te gaan voeren. Je zou ook kunnen discussiëren over de vraag of de maan bestaat. Waar discussie dreigde, kapte rabbijn A. Soetendorp om begrijpelijke redenen af, omdat anders zou lijken dat de waarheid ergens in het midden zou liggen, tussen hem en Rost van Tonningen in.

Waar de weduwe nog in geloofde, werd mij niet duidelijk. Ze zei dat haar denkbeelden veranderd waren en ze vond de term neonazi verkeerd. Gelooft ze dan niet meer in het nationaal socialisme? Dat had ik wel willen weten. Ze zei dat iedereen zich bij zijn eigen cultuur moet houden, en even leek er een onschuldig debat te ontstaan over de multiculturele samenleving. Gelooft ze dan niet meer in de blanke suprematie, zoals haar extreemrechtse buitenlandse bondgenoten, of vreest ze vervolging als ze het propageert?

De liberaal glimlachende ex-verzetsman Henk Vredeling vond het pathologisch dat ze nog zo in haar foutheid volhardde, maar hij zou tot zijn laatste snik strijden voor haar recht om het te zeggen. Soetendorp zei dat de volgende generatie het volledige verhaal moest kennen om wél op te treden tegen onrecht. Zouden ze zich na deze uitzending wel massaal voor de mitrailleurs van een eventuele bezetter werpen om de bedreigde medemens te redden? Ik geloof het niet. Wat goed en wat fout is, wisten en weten de meeste mensen wel maar wat doe je als een groepje skinheads met messen en pistolen de macht in de tram overneemt? Dat onderwerp zou ik vaker uitgediept willen zien.

( a d v e r t e n t i e s )