B E E L D :
Het buitenlandje
Maarten Huygen
Twee avondjournaals over de
Molukken tonen twee verschillende soorten zuinigheid. RTL4 begon met
wazige beelden uit Ambon zelf, de laatste misschien, want journalisten
worden verjaagd. Lachende soldaten begonnen in de lucht te schieten, en
ook wel eens in de menigte. Er vielen drie doden. Dat bewijst de
partijdigheid van de daar aanwezige Indonesische troepen en de onmacht
van president Wahid. In de chaos kon je al nauwelijks meer
onderscheiden wat de beelden betekenden. Ik zag bange mannen hangen in
dakspanten van een afgebrand gebouw.
Daarna volgde het verslag van de demonstratie van Molukkers in
Nederland. Rennende mensen, spandoeken en de met schilden en helmen
bewapende ME die de straten afsloot. De nadruk lag op de gebeurtenissen
van de Molukken. RTL4 heeft een stevig buitenlandsegment, niet alleen
uit principe maar ook omdat het bestellen van internationale beelden
goedkoper is om het avond-halfuurtje te vullen dan het op de been
houden van een grote binnenlandredactie. Met het bijkomende voordeel
van internationaal georiënteerd nieuws. Het Journaal had
niets uit Ambon, want daar wordt de buitenlandredactie bemand door
anderhalve man en een paardenkop. Deze nieuwsrubriek heeft zich
afhankelijk gemaakt van het initiatief van correspondenten, waarvan
sommigen uitstekend (bijvoorbeeld Peter d'Hamecourt uit Moskou, Charles
Groenhuijsen in Washington), anderen minder. Ik zag geen Step Vaessen
maar het Journaal begon het verhaal over de Molukken in
wereldstad Den Haag. En laat nu de demonstratie uit de hand lopen bij
het Binnenhof, wachtkazerne van een groot Journaal-regiment.
Daar ontplofte een vuurpijl in een raampost van het Tweede-Kamer-gebouw,
fotografen werden aangevallen en dat was het teken voor de charge van
de ME. Minutieus volgde het Journaal de veldslag in Den Haag.
Drie gewonden. Een zegsman van de Nederlandse
onafhankelijkheidsorganisatie Republik Maluku Selatan distantieerde
zich van het geweld. Het Journaal bracht mij beter op de hoogte
van de opeenvolgende manoeuvres in de hoofdstad dan RTL. Toch lijken me
de rellen in Ambon belangrijker. Het nieuws was eigenlijk dat zelfs het
grote Den Haag niets aan die rellen in Ambon kon doen. Je zou toch
zeggen als die generaals in Ambon niet naar president Wahid luisteren,
dan zullen ze toch wel doen wat minister van Aartsen zegt, want die zit
in Den Haag. Maar nee hoor, hij vond dat Wahid voor moest gaan. Het
Journaal begint en eindigt in Den Haag. De Nederlandse economie
en de wereld worden vanuit het departement en vanuit buitenlandse
hoofdsteden bestuurd en daar wordt de kijker minutieus van op de hoogte
gehouden via tweegesprekken met de nieuwslezer. De wereld van RTL is
diffuser en flexibeler. Behalve departementen is er ook een beurs en de
internationale beeldenfabriek. RTL-correspondenten (Max Westerman)
begonnen meer door hun land te zwerven, gevolgd door Journaal-
collega's.
Dat Den Haag en instituties een grote rol spelen bij een publiek
overheidsstation is voorstelbaar. Voor een gecommercialiseerde
televisiewereld zou regeren al gauw te saai worden, terwijl het toch
belangrijk is. Maar het Journaal moet ook zo haar eigen
ministeries hebben met een paar sterverslaggevers die daar tussendoor
mogen. Voor Kamerleden voeden publieke camera's de bewakingsmonitoren
voor hun draagvlak. Het televisiebeeld heet "het imago naar buiten
toe". De Betuwelijn loopt van ergens vlakbij Den Haag naar het verre
Hinterland. Een kritisch Rekenkamerrapport heeft onrust gebracht in die
monitor. Op Den Haag Vandaag zag ik van CDA-fractielid Van
Leersum, altijd fan van de lijn, "een deuk in het imago" constateren.
Dat moet worden gerepareerd voor de spoorarbeiders verder kunnen.
Gevraagd: een nieuw rapport, een nieuwe persconferentie, een nieuw item
op het Journaal.