F I L M V O O R A F :
Munchausen
MARISKA GRAVELAND
De onverbeterlijke sceptici die
niet in komkommerbomen geloven, krijgen er flink van langs in Terry
Gilliams The Adventures of Baron Munchausen. Ook al die mensen
die nooit naar de maan hebben willen vliegen in een luchtballon zijn
geen knip voor de neus waard, aldus de excentrieke baron.
Vliegen naar de maan, dansen in een vulkaankrater met de Godin van de
Liefde, reizen door de aardas, dit soort Jules Verne-achtige dromen zijn
de brandstof van elke escapist. Sommige van die dromen zijn
werkelijkheid geworden, maar de technologische vooruitgang heeft bewezen
dat wonderbaarlijke uitvindingen ons niet gelukkiger hebben gemaakt,
eerder gemakzuchtiger. Bij Baron Munchausen, én Terry Gilliam,
brandt het heilige vuur om iedereen ervan te overtuigen dat we vooral
moeten blijven fantaseren. In de film geeft deze vaandeldrager van de
'mooie leugen' zijn toehoorders een bloemlezing uit de meest zonderlinge
avonturen die hij aan het eind van de achttiende eeuw, de eeuw van de
rede, heeft beleefd. De mooiste speelt zich af op de maan - dat
wonderschone hemellichaam dat we ten onrechte ook al zo gewoon zijn gaan
vinden. Hier ontmoet de baron de maankoning wiens hoofd kan worden
losgeschroefd van het lichaam. Het megalomane hoofd wil zich alleen maar
bezig houden met intellectuele zaken en is druk bezig met het regeren
van het universum, terwijl het lijf het liefst de vleselijke genoegens
wil proeven. Het moge duidelijk zijn naar welk van de twee de sympathie
uitgaat. Via een touw dat ze knopen om de sikkelvormige maan, vallen de
baron en zijn vrienden terug op aarde om in de buik van een gigantisch
zeemonster terecht te komen, waar ze een potje gaan kaarten met Magere
Hein. In deze peperdure en uiteindelijk geflopte film gaan alle remmen
los, ook in de mooi ouderwets aandoende special effects.
De echte Baron von Münchhausen was officier bij de cavalerie van
Frederik de Grote, maar zijn levensverhaal is zo opgeblazen dat hij
legendarisch werd. Met dank aan de fantasten, zoals zijn 'chroniqueur'
G.A. Bürger en kunstenaar/illustrator Gustave Doré, die
verzinsels en verwondering als tegengif opvoeren voor de tirannie van de
vervlakking.
The Adventures of Baron Munchausen (Terry Gilliam, 1989, VS), Canvas,
20.55-23.00u.