Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN
ROTTERDAM, 26 JUNI. De overwinning van het Nederlands elftal op Joegoslavië kwam niet onverwachts. Het grote machtsvertoon wel (6-1). Nooit eerder maakte een landenteam op een Europees kampioenschap zes doelpunten. In 1984 wonnen Frankrijk (tegen België) en Denemarken (ook tegen Joegoslavië) met 5-0.

Gevoegd bij de drie doelpunten van Patrick Kluivert - Michel Platini maakte op het EK in 1984 in twee wedstrijden drie doelpunten - was het daarom gisteren een memorabele avond in De Kuip van Rotterdam. Maar dat heeft weinig waarde als Oranje donderdag in de halve finale roemloos wordt uitgeschakeld door Italië. Dan is de kater net zo groot als twee jaar geleden op het WK. In de euforie van deze triomf schuilt het gevaar van misplaatste arrogantie. Het Nederlands elftal zal zich nog twee keer maximaal moeten opladen. Voor de meeste spelers geldt de Europese titel immers als enige genoegdoening. Na eindeloos puzzelen heeft bondscoach Rijkaard een Nederlands elftal samengesteld dat de toets der kritiek kan doorstaan. Opvallend daarin is de rol van Dennis Bergkamp die als Johan Cruijff in zijn nadagen de lijnen uitzet op het middenveld of kort achter de spitsen. Geen wonder dat de maestro van weleer hem gisteren in zijn analyse aanwees als de beste international van Oranje. Zoveel creativiteit kon Cruijff waarderen. Terwijl Rinus Michels in een panel voor de UEFA Patrick Kluivert koos als 'man of the match'. Op de positie van rechtsbuiten, zelfs in een vrije rol, voelde Bergkamp zich ongemakkelijk. Nu lijkt hij eindelijk zijn bestemming te hebben gevonden. Zo kan hij alsnog zijn stempel drukken op het toernooi. Oranje miste een aangever en man extra op het middenveld. Die problemen zijn opgelost als Bergkamp zijn rol zo invult als gisteren. De samenwerking met Kluivert was beter dan in voorgaande wedstrijden. Regelmatig stuurde hij de spits van Barcelona de diepte in. Daarnaast veroverde Bergkamp ook voortdurend ballen rondom de middenlijn. Anderzijds kon Bergkamp zich onderscheiden omdat hij niet werd geschaduwd. De centrale verdedigers Mihajlovic en Saveljic bleven achterin hangen. De Joegoslavische bondscoach Boskov gaf later toe dat hij daarmee fout had gehandeld. "Djukic had samen met Mihajlovic in het centrum moeten spelen. Dan zou Nederland geen zes doelpunten hebben gemaakt", aldus Boskov. Als het aan Bergkamp ligt speelt hij nog twee interlands. Het afscheid moet de finale zijn, zondag in De Kuip. Bergkamp stopt met het Nederlands elftal omdat hij vaker met zijn familie op vakantie wil. In de Engelse competitie mist hij ook al de winterstop. Bergkamp zegt dat zijn vliegangst bij zijn besluit geen rol heeft gespeeld. Zowel in het kwalificatietoernooi voor het WK als op het eindtoernooi in Korea en Japan zal Oranje afstanden moeten overbruggen die met de auto niet meer te berijden zijn. "Maar zelfs als het WK van 2002 in Duitsland zou worden gehouden wil ik een punt zetten achter mijn interlandloopbaan", vertelde Bergkamp onlangs. Opmerkelijk genoeg kondigde bondscoach Rijkaard gisteren aan dat hij een poging wil ondernemen de speler van Arsenal op andere gedachten te brengen. En daarmee verried hij tevens zijn eigen ambitie om met Oranje naar het WK te gaan. Rijkaards contract bij de KNVB loopt af na het Europees kampioenschap.

Afgaande op de kwartfinale lijkt hij als bondscoach wat te gaan neerzetten. Of was het allemaal zo bedrieglijk omdat de Joegoslaven op alle fronten te kort schoten? Je speelt net zo sterk als je tegenstander toestaat. De zelf ook allerminst jeugdige bondscoach Boskov (69) had negen dertigers opgesteld. Slechts spits Milosevic (26) en doelman Kralj (27) waren jonger. Oranje raasde langs de veel te trage Oosteuropeanen. Voortdurend werd de ruimte gezocht en gevonden achter de verdedigers. De Joegoslaven kregen geen kans voor provocaties. Ze speelden aanmerkelijk minder hard dan verwacht.

Op het middenveld bleek Davids zich de kritiek van Cruijff die na Nederland-Frankrijk op hem uitte te hebben aangetrokken. Hij speelde zonder franje, geheel in dienst van het elftal. Op de vleugels begonnen Zenden en Overmars een beetje zelfzuchtig. Toen Overmars eenmaal zijn doelpuntje had meegepikt veranderde dat. Langzaam lijkt hij zijn vorm te vinden op de rechtervleugel. Overmars en Zenden zorgden continu voor dreiging. Rijkaard: "Ik zeg wel vaker: 'Geen succes zonder lijden'. Dat heeft Marc nu ook ondervonden." In de defensie kreeg Paul Bosvelt opnieuw de voorkeur boven Reiziger. De Feyenoorder, de enige speler uit de Nederlandse competitie in Oranje, was net als tegen Frankrijk een van de uitblinkers. Rijkaard: "Ik wilde op de rechtsbackplaats een speler die ook op het middenveld kan spelen. Als Cocu naar voren ging, moest Bosvelt zijn controlerende taak overnemen. Hij is een jongen met een prima inzet en beleving. Hij heeft zich vanaf de eerste trainingsdag perfect gedragen."

Vooraf was afgesproken dat één back de centrumverdedigers Stam en De Boer altijd moest ondersteunen. Arthur Numan voelde dat perfect aan. Hij speelde een vrijwel foutloze wedstrijd. De linksback lijkt niet meer weg te denken uit het Nederlands elftal nadat Van Bronckhorst tegen Frankrijk een schorsing uitzat.

Toeval heeft ook een rol gespeeld in de goede koers van Oranje. De internationals blijken bijna allemaal goed te kunnen omgaan met de druk van de favorietenrol. De steun van het Oranje-legioen werkt als xtc. Het overbekende conflictmodel van Cruijff, die de minzame bondscoach Rijkaard regelmatig via het televisiescherm aanvulde, zette de ploeg vooraf op scherp.

Italië is de volgende, niet onoverkomelijke, hindernis in het titeltoernooi. Voor eerst sinds het WK in 1978 speelt Oranje op een eindtoernooi tegen de Italianen. Toen won het Nederlands elftal met 2- 1 door doelpunten van Brandts en Haan. Rijkaard besefte gisteren dat Italië zich niet zo makkelijk van de mat laat spelen als de Joegoslaven. "Het wordt een totaal andere wedstrijd. De Italianen spelen nog steeds heel defensief voetbal en ze zijn heel sterk op de counter."

( a d v e r t e n t i e s )