TOEN FUNDAMENTALISTISCHE moslims op 7 januari jongstleden in Jakarta tot de jihad (heilige oorlog) opriepen, bagatelliseerde president Wahid dat naderhand met de opmerking: "Weet u, die militanten verloren alles, dus kunnen zij slechts hun stem verheffen".

Wahid doelde op de presidentsverkiezingen van vorig jaar toen fundamentalistische partijen het onderspit dolven. Maar nu vechten duizenden moslims van elders mee in de burgeroorlog op de Molukken. Kennelijk hebben lieden met een geheime agenda en een lange arm belang bij het aanjagen van de onlusten om op die manier Wahid en zijn regering in verlegenheid te brengen. De islamitische extremisten zijn een willig werktuig in hun handen. Wahids recente verbod op reizen naar de Molukse eilanden kwam te laat om de escalatie te voorkomen.

Dat toont precies de zwakke plek in alle oproepen aan de Indonesische regering om snel een einde te maken aan het bloedvergieten. De onlusten op Ambon begonnen als een twist tussen de plaatselijke bevolking en immigranten, maar al snel ontaardden zij in een regelrechte gewelddadige uitbarsting tussen Molukkers onderling, tussen christenen en islamieten. Al van het begin af werd de waarschuwing gehoord dat krachten van buitenaf er op uit waren de vijandelijkheden te bevorderen. Maar de eilandbewoners van verschillende gezindten stonden ook zonder aanmoediging elkaar naar het leven. Uiteindelijk groeide de bevolking toe naar een soort gewapende vrede. Die is inmiddels door de samenzweerders uit Jakarta ernstig verstoord. Wahid en de zijnen misten het gezag om hen tegen te houden.

HET APPARAAT dat rust en orde zou moeten herstellen, le ger en politie, blijkt partijdig en verstoort eerder de vrede dan dat het die bevordert. Met het uitroepen van de civiele noodtoestand vandaag lijkt de regering een poging te doen de soldateska weer onder controle te brengen. Voor de positie van de christenen op de Molukken moet intussen het ergste worden gevreesd. Zij zijn nauwelijks meer in staat zichzelf te beschermen. De autoriteiten ter plaatse kijken óf toe óf scharen zich aan de kant van de islamitische oproerlingen.

Zo zijn de Molukse troebelen deel geworden van het ziektebeeld dat Indonesië laat zien. Niet het separatisme is momenteel het grootste gevaar voor de integriteit van de staat. Het gaat veel meer om de spanning tussen hen die afrekening met de boosdoeners van het ancien régime eisen en de belanghebbenden bij dat regime die voor hun eigen hachje vrezen. De laatsten blijken nog over voldoende machtsmiddelen te beschikken om de afrekening te frustreren en de wettig gekozen president op de knieën te dwingen. Wahid heeft zijn tegenstanders onderschat.

TOCH IS ER VOOR president Wahid geen alternatief. Ver wijten dat de Indonesische regering de onlusten in de Molukken aanmoedigt, snijden geen hout. De regering zal zelf een oplossing voor de problemen moeten bewerkstelligen. Zij zal zowel de uitdaging van haar gezag teniet moeten doen, als de rust in het land herstellen. In Atjeh lijkt zij daarin vooralsnog redelijk te slagen, maar de Molukken zijn ten prooi aan een ernstige crisis. De internationale gemeenschap kan Wahid de helpende hand toesteken. Maar zij moet daarbij hardhandigheid vermijden. De beantwoording van de machtsvraag in Jakarta is te delicaat om haar ook nog eens met inmenging van buitenaf te belasten. Als Indonesië zijn samenhang kan bewaren en de regering haar koers, zal dat voor iedereen de beste uitkomst zijn.

( a d v e r t e n t i e s )