NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

MARTIJN MEIJER
Een grijze, oude man loopt over een parkeerplaats - een camera volgt zijn bewegingen vanuit een auto. Je zou het niet zeggen, maar het zijn unieke beelden van de geheimzinnigste levende schrijver, J.D. Salinger.

De BBC-documentaire J.D. Salinger doesn't want to talk opent ermee. Veel meer beeldmateriaal van de schrijver hebben ze niet te laten zien, naast de bekende oude foto's van een knappe man met donker haar. Want de nu 81- jarige Jerome David Salinger heeft zich niet lang na verschijning van zijn roman The Catcher in the Rye in 1951 uit het publieke leven teruggetrokken, en sinds 1965 heeft hij niets meer gepubliceerd. Fans en journalisten jaagt hij met een jachtgeweer van zijn oprit af, zelfs zijn foto mag niet meer afgedrukt worden op de omslagen van herdrukken van zijn boeken.

The Catcher in the Rye is een van die boeken die mensen het gevoel geeft dat de schrijver het speciaal voor hen geschreven heeft, en dat zij alleen begrijpen waar het over gaat. Dat kan tot grote misverstanden leiden, zoals de moord op John Lennon, min of meer gepleegd in naam van het boek, en kleinere misverstanden, zoals de goeroe-status die de schrijver werd toebedeeld door dolende zielen. Ze kwamen in groten getale bij Salinger thuis om het verlossende woord vragen, en stalen bij gebrek aan beter zijn kleren van de waslijn. Salingers verzet tegen de roem is dus begrijpelijk maar vergeefs: het heeft zijn roem alleen maar vergroot. Iemand die zich verbergt heeft vast iets te verbergen, redeneert men.

Ook J.D. Salinger doesn't want to talk draait om de vraag waarom Salinger zich verborgen houdt; alsof daar een eenduidig antwoord op te geven zou zijn. De vraag of wij het recht hebben om te proberen meer over hem te weten te komen wordt wel gesteld, maar vervolgens niet beantwoord. Salinger vindt van niet; de documentairemakers denken er vanzelfsprekend anders over, hoewel ze halt houden bij zijn oprit in Cornish, New Hampshire en geen paparazzi-achtige poging doen de man te spreken te krijgen. Volgens de vrienden van vroeger die aan het woord komen heeft een trauma, opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog toen Salinger voor de Amerikaanse spionagedienst werkte, hem in de richting van het kluizenaarschap gedreven. In ieder geval waren zijn charme en zijn humor bij terugkeer in New York verdwenen. Zijn vertrouwen in de goedheid van de wereld was geschokt, en hij verlangde terug naar de gelukkige jeugdjaren van voor de oorlog. Vandaar dat zowat al zijn personages kinderen of tieners zijn die zich niet op hun plaats voelen, zoals Holden Caulfield die in The Catcher in the Rye strijdt tegen alles wat phoney, vals en volwassen is; of de artistieke en gevoelige kinderen uit de familie Glass die op de een of andere wijze allemaal stranden in de buitenwereld.

Salinger zocht troost in de onschuld van de jeugd, door middel van zijn herinneringen die hij in afzondering levend hield en de jonge vrouwen die hij per brief het hof maakte. Zo luidt de conclusie van de documentaire, die niet onwaarschijnlijk is maar helaas zwaar leunt op de partijdige getuigenis van Joyce Maynard, de enige van zijn vrouwen die aan het woord komt.

Over haar korte relatie met Salinger, begonnen toen ze 19 was en hij 53, schreef ze in At Home in the World, pas in Nederlandse vertaling verschenen. Maynard werd opgenomen in Salingers Spartaanse afzondering en moest de rol van het jonge, onbedorven meisje spelen. Heel vervelend, maar achteraf lijkt ze toch wel blij dat ze er een verhaal aan over heeft gehouden.

Er is nog een andere grote vraag die onbeantwoordt blijft: schrijft Salinger nog? Wederom is er sprake van één hoofdgetuige, de buurman Jerry Burt, die de bankkluis in Salingers huis heeft zien openstaan. Hij 'gelooft' dat daarin manuscripten bewaard worden maar zegt niet dat hij ze heeft gezien. Wel zou Salinger hem toevertrouwd hebben dat er vijftien voltooide boeken in de kluis liggen. Stel dat dat zo is, wanneer zou dat werk dan gepubliceerd worden? Als Salinger eindelijk rust gevonden heeft, misschien.

J.D. Salinger doesn't want to talk, zondag, Ned.3, 17.00-17.48u.

( a d v e r t e n t i e s )