NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

PETER DE BRUIJN
Volgens de Duitse filosoof Peter Sloterdijk staat de mensheid aan de vooravond van 'de tweede akte van het technologische drama van deze eeuw'. De eerste akte bestond uit de ontdekking van de atoomkracht, de tweede akte zal bestaan uit de ontwikkeling van de biotechnologie.

Er breekt een tijdperk aan van genetische experimenten. Een tijdperk waarin, zo voorspelt hij, het debat over welke vormen van onderzoek als legitiem worden beschouwd en welke als 'pervers' van de hand worden gewezen, scherpe vormen aan zal nemen.

Dat laatste heeft Sloterdijk ook aan den lijve ondervonden. Hij werd vorig jaar in de Duitse media het onderwerp van een scherpe controverse. Aanleiding was zijn lezing 'Regels voor het mensenpark'. Daarin koppelde hij een sombere bespiegeling over de fragiele staat van de beschaving in een tijdperk van massamedia, aan de suggestie dat biotechnologie wellicht een oplossing biedt om de bestiale neigingen van de mens te temmen. Dat ging de vooraanstaande filosoof Jürgen Habermas en ook de links-liberale krant Die Zeit te ver, waarna een flinke polemiek ontstond.

Helaas wordt daaraan helemaal niet gerefereerd in het korte portret dat de IKON vanavond uitzendt. Documentairemaakster Marijke Vreeburg heeft Sloterdijk gevolgd bij een bezoek aan Amsterdam, bij het geven van college, en bij een reis naar Oostenrijk. Sloterdijks opvattingen worden wel aangestipt, maar niet uitgewerkt. Daarvoor is 25 minuten wellicht ook te kort. Maar Vreeburg had meer informatie kwijt gekund als ze scherpere keuzes had gemaakt, de beelden had voorzien van verbindende teksten, en ook anderen aan het woord had gelaten over Sloterdijk.

Nu blijven zijn uitspraken een beetje hangen. We zien beelden uit de recente Romeinse spektakelfilm Gladiator, waarin Sloterdijk een bevestiging ziet van zijn stelling dat het huidige massavermaak afstamt van de bloedige spelen van de Romeinse oudheid. Omineus verklaart hij dat het arenaspektakel - volgens hem een antidemocratische en in potentie fascistische vorm van massacommunicatie - is teruggekeerd. In de documentaire wordt geen relatie gelegd met zijn opvattingen over gentechnologie, terwijl daar juist de crux zit. Sloterdijk verbindt cultuurpessimisme aan technologisch utopisme.

Volgens de filosoof is het onderscheid tussen cultuur en techniek, tussen mens en ding, achterhaald. Hij poogt de massacultuur, en het 'massa-individu', als een biologisch ('bestiaal') fenomeen te ontmaskeren. Tegelijkertijd 'humaniseert' hij de technologie. Quasi- mystiek stelt hij dat de twee centrale wetenschappen van deze tijd, informatica en biotechnologie, niet vijandig staan tegenover de natuur, maar de natuur juist navolgen. Hij spreekt in dit verband van 'organische constructie'. Voeg hierbij zijn verachting voor de 'fundamentalistische' en 'reactionaire' humanistische idealen van de Verlichting, en er onstaat voldoende stof voor een explosieve discussie.

Je kunt veel van Sloterdijk zeggen, maar niet dat hij saai is. Maar als je de documentaire van vanavond bekijkt, zou je het bijna gaan denken. Dat valt niet alleen de programmamaakster te verwijten. Er bestaan opmerkelijke verschillen tussen Sloterdijks uitspraken in zijn boeken en artikelen voor een kleiner publiek en zijn mediaoptredens. Wellicht is het toch te ingewikkeld om de massamedia te gebruiken om diezelfde media te beschuldigen van 'nieuw fascisme'.

Het andere Gezicht, Ned.1, 21.30-21.55u.

( a d v e r t e n t i e s )