De arrestatie van de Russische mediamagnaat Goesinski wordt door menigeen gezien als een aanval op de vrije media en dus de persvrijheid in Rusland. De vraag is: een aanval van wie?

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 14 JUNI. Aflevering 1 van de misdaadserie 'Gedrieën' moest gisteravond bij de commerciële Russische zender NTV wijken voor acute reality-tv: de arrestatie van mediamagnaat Vladimir Goesinski, die geldt als schutspatroon van de vrije pers in Rusland.

Beelden van de beruchte Boetirka-gevangenis, waar de 47-jarige tycoon een cel deelt met twee louche types, werden afgewisseld door het praatprogramma Stem van het Volk. NTV-nieuwslezers en lezeressen zaten met bedrukte gezichten op de tribune; de studio leek te zijn veranderd in een belegerde veste van het vrije woord. De presentator constateerde: "Het regime in Rusland verandert."

De studiogasten waren het erover eens: de arrestatie van de miljardair Goesinski is een aanval van het Kremlin op zijn onafhankelijke imperium Media Most, dat behalve NTV ook de krant Segodnja, het weekblad Itogi en het radiostation Echo Moskvi omvat. De "radicale afrekening" - wegens kritiek op de macht en de oorlog in Tsjetsjenië - kwam niet uit de lucht vallen. Vier dagen na de installatie van Vladimir Poetin als Ruslands nieuwe president drong er op 11 mei al een gemaskerd overvalscommando van de belastingpolitie de burelen van Media Most binnen. Poetin zei later dat de inval zonder zijn medeweten was gepleegd en een Moskouse rechter veroordeelde de actie als "onwettig". Toch zat de schrik er goed in, zeker toen hoge Kremlin- adviseurs de makers van het satirische NTV-programma Koekli (de Russische versie van Spitting Image) waarschuwden om de karikatuur van Poetin niet meer ten tonele te voeren.

Gesterkt door het Moskouse bezoek van president Bill Clinton, die het imperium van Goesinski een hart onder de riem stak door exclusief voor de microfoons en camera's van Media Most op te treden, brachten de poppenspelers de rubberen Poetin vorige week na een korte afwezigheid terug op het scherm. Gusinski zelf onthulde dat Kremlin-stafchef Aleksandr Volosjin, de bebaarde intrigant-achter-de-schermen die Poetin zou hebben "gemaakt", hem vorige herfst op quasi-serieuze toon honderd miljoen dollar had geboden als Media Most "verder niet in de weg zou lopen". Goesinki's weigering zou door de Kremlin-kliek zijn opgevat als een oorlogsverklaring.

De val van oligarch Goesinki - op beschuldiging van corruptie - gaat daarom niet alleen over de dreigende terugkeer van de perscensuur. De hamvraag is of de KGB-veteraan Poetin, die dezer dagen Europese hoofdsteden aandoet, achter deze sensationele operatie staat. Tegen de achtergrond van het Prado-museum in Madrid zei hij in een eerste reactie van niets te weten. Poetin was naar eigen zeggen door het nieuws verrast en checkte zelfs bij een secondant wie de arrestatie had bevolen: "Het openbaar ministerie toch?"

De studiogasten van NTV waren geneigd hem te geloven. Boris Nemtsov, een vroegere vice-premier, riep de president op om bij terugkeer, "of liever nog in het vliegtuig", de vermeende kwade genius Volosjin te ontslaan. Een als pro-Kremlin bekend staande presentator van de staatsomroep ORT schetste hoe de verdekt opgestelde Kremlin-machthebbers "bij het horen van bepaalde muziek in zombies kunnen veranderen".

Opvallend is in dit verband het hulpaanbod van de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov: hij wil Poetin helpen om diens greep op de macht te consolideren. Ook de laatste Sovjet-leider Michail Gorbatsjov vreest dat de arrestatie van Goesinski niet alleen gericht is tegen een horzel in de pels van het Kremlin, maar ook tegen president Poetin persoonlijk. De gedachte is dat hij eigenlijk niet meer is dan een marionet, een Koekli- pop in handen van types la Volosjin.

Maar lang niet iedereen durft deze gewaagde conclusie te trekken. Het liberale Doema-lid Vladimir Loekin, oud-ambassadeur in Washington, ziet slechts twee mogelijkheden: Poetin weet ervan, of hij weet er niet van. Als de zwaargewicht Goesinski, die tevens vice-voorzitter is van het Joods Wereld Congres, achter zijn rug is aangehouden, dan is Poetin volgens hem "op een monsterlijke wijze opgelicht" door de Kremlin- hofhouding. Is het echter mèt Poetins medeweten en instemming gebeurd, dan vreest Loekin - en velen met hem - voor de toekomst van de persvrijheid in Rusland.

( a d v e r t e n t i e s )