VOOR DE GEMIDDELDE Poolse burger komt de breuk in de Poolse regeringscoalitie niet te laat. De populariteit van de regerende coalitie van de kleine liberale Vrijheidsunie (UW) en het grote rechtse Kiesblok Solidariteit (AWS) neemt al maanden af: de regering van Jerzy Buzek geniet nog maar de steun van 22 procent van het electoraat. Nooit sinds de val van het staatssocialisme in 1989 is een Poolse regering zo impopulair geweest. Het ongenoegen geldt vooral de AWS, een formatie van enkele tientallen christen-democratische, nationalistische en rechtse groepen. Kreeg de AWS bij de verkiezingen van december 1997 nog 33 procent van de stemmen, volgens recente peilingen is de aanhang gedaald tot vijftien procent.

De breuk tussen de UW en de AWS is het werk van Leszek Balcerowicz, de architect van de radicale economische hervormingen van 1990 tot 1992, leider van de UW en in de regering-Buzek vice-premier en minister van Financiën. Hij heeft het afgelopen jaar steeds minder reden tot tevredenheid over het partnerschap met de AWS gehad. De parlementsfractie van de AWS geeft het heterogene karakter van die veelpartijencoalitie weer. Steeds vaker moest Balcerowicz - toch al geen man die geneigd is tot compromissen - constateren dat premier Buzek de extreem-rechtse, anti-Europese leden van de AWS-fractie (rond twintig van de 186 AWS-parlementariërs) niet in de hand had. Zij torpedeerden steeds vaker belangrijke plannen van Balcerowicz.

Toen de UW, inmiddels grondig uitgekeken op de AWS, uit arrenmoede onlangs in de gemeenteraad van de stad Warschau een coalitie aanging met de ex-communisten in plaats van met de AWS en premier Buzek uit kwaadheid over dat verraad dat gemeentebestuur afzette, was voor Balcerowicz de maat vol.

Na het uittreden van de UW moet Buzek met zijn AWS-ploeg als minderheidsregering verder. Gezien de impopulariteit van zijn partij wil hij vervroegde verkiezingen tot elke prijs voorkomen.

DAT IS SLECHT nieuws voor Europa, om diverse redenen. De Poolse regering verliest door het uittreden van de UW-ministers een paar gezichtsbepalende, radicale en EU-gezinde hervormers: Jerzy Balcerowicz in de eerste plaats, voor Europa dè garant van een Europagericht beleid in Warschau, maar ook Bronislaw Geremek (Buitenlandse Zaken), Jerzy Onyszkiewicz (Defensie) en ex-premier Hanna Suchocka (minister van Transport). Dat levert Warschau naar buiten toe een ernstig imagoprobleem op.

Daarbij komt: de resterende AWS-ploeg is heel wat minder hervormings- èn Europagericht. Sterker: zelfs bij de oppositionele sociaal-democraten is de animo voor Europa groter dan in de rechterhelft van de AWS. De coalitie is ook niet slechts gevallen over wederzijdse wrevel, ze is ook gevallen over concrete beleidspunten, zoals de hoogte van de staatsschuld (die Buzek hoger wilde laten oplopen dan Balcerowicz) en de privatiseringsmethoden. In Balcerowicz c.s. verliest de Poolse regering de strenge, radicale hervormers van het type dat de EU voor het verdere verloop van de toetredingsbesprekingen nodig acht.

De politiek in Polen zal de komende maanden aanzienlijk instabieler worden. De oppositie zal het, nu het electoraat haar zo gunstig gezind is, Buzek zo lastig mogelijk maken. Voor elk nieuw wetsvoorstel zal Buzek in het parlement moeten hengelen naar gedoogsteun van de UW. Zijn regering wordt een gijzelaar van het parlement en een bedelaar ín het parlement.

HET RESULTAAT: vertraging bij de afhandeling van wetten die haast hebben om het toch al moeizame toetredingsproces tot de Europese Unie volgens schema te laten verlopen. Polen wil in 2003 lid worden. Maar het moet tot eind 2002 nog honderd wetten aannemen om daarvoor klaar te zijn. De moeilijkste dossiers liggen nog open. Als voor elk van die wetsontwerpen uitvoerig moet worden onderhandeld in het parlement zal de zelfopgelegde deadline zeker niet worden gehaald. Een krachtig economisch beleid zal men van deze minderheidsregering zeker niet kunnen verwachten. Voor Polens tocht naar Europa zouden vervroegde verkiezingen waarschijnlijk een beter alternatief vormen.

( a d v e r t e n t i e s )