F I L M V O O R A F :
De kunst van het opzij kijken
BAS BLOKKER
True Confessions is een
acteursfilm. Dat is het filmische equivalent van het duel. Twee
kampioenen dagen elkaar uit en kijken wie de sterkste is. Robert De
Niro of Robert Duvall?
Ze kunnen er wat van, natuurlijk, die twee. Dat laten ze al jaren zien. Robert De Niro is de hysterische Taxidriver
geweest en de woeste Raging Bull, maar ook de brave
buschauffeur in A Bronx Tale. En dan is hij ze ook echt
gewéést. De Niro is de meest vergaande in-de-huid-kruiper
van Hollywood. Duvall is het meest bekend van zijn rol als schofterige
kolonel in het Vietnam van Coppola's Apocalypse Now, die uit zijn
legertent stapt met de woorden: "I love the smell of napalm in the
morning." Maar hij was ook de roerende huisvader in Ramblin'
Rose. Maar wat ze ook zijn, de basis van hun spel is de kunst van
het opzij kijken. Een actrice als Meryl Streep weet daar ook weg mee; je
vertelt iets moeilijks, iets emotioneels en je werpt eerst even een blik
naar opzij. Alsof je denkt, alsof je uit de weg gaat. En dan zeg je wat
je te zeggen hebt vanuit het diepst van je ziel. Let maar op de
scènes die ze samen hebben, Duvall en De Niro, allemaal stoten
over de lange band.
In True Confessions zijn ze broers. De Niro is de ambitieuze
katholieke geestelijke, Des, Duvall de verbeten politieman, Thomas. Ze
hebben allebei een roeping. Des' roeping is zoveel mogelijk geld te
verdienen voor zijn kerk - zoals een van zijn geldschieters zegt: hij
ziet eruit als een kabouter, maar hij denkt als een Arabier. En Thomas'
roeping is als politieman goed te maken wat hij als kleine krabbelaar
in het criminele circuit ooit heeft misdaan. Hun paden kruisen elkaar
bij een moordzaak. Daarbij is een zekere Jack Amsterdam betrokken, een
ploertige aannemer die op zijn beurt zijn criminele verleden en zijn
huidige corrupte praktijken probeert weg te poetsen met weldaden voor
Des' kerk. Amsterdam wordt gespeeld door Charles Durning, die altijd
nogal pontificale mannen neerzet, legerofficier, politieman, hoofd van
het gezin. Misschien kan Durning minder rollen aan dan De Niro of
Duvall, maar die ene die hij aankan, speelt hij telkens fenomenaal.
Rechtuit. Hij kijkt altijd hard, rechtuit het beeld in. Archie Bunker in
All in the family, daar moet je dan aan denken. Als hij aan
Robert DeNiro vraagt hoe dat zit met hun laatste bouwproject, probeert
DeNiro zijn blik te vermijden. Kan niet. DeNiro en Duvall zijn de
koningen van het opzij kijken, Durning is de keizer van het recht
aankijken.
True Confessions (Ulu Grosbard, VS, 1981), Ned.3, 20.10-22.00u.