Archeologen vinden sporen oude steden

Door onze kunstredactie
AMSTERDAM, 5 JUNI. Een Egyptisch-Frans archeologenteam heeft in de Middellandse Zee bij Alexandrië de resten gevonden van twee Egyptische steden. De steden werden gebouwd in de zevende of zesde eeuw voor Christus.

Op de plaats waar sinds 1200 jaar de huizen, havengebouwen en tempels van Herakleion en Menouthis onder water liggen, haalden duikers onder meer godenbeelden en sieraden naar boven. De exacte lokatie van de twee steden was tot nog toe onbekend. De archeologen vonden ook sporen van twee andere deels verzonken steden, Canopus en Thonis, maar namen daarvan geen concrete bewijzen mee.

De vondsten, gedaan na kartering met behulp van magnetische golven, werden zaterdag getoond op een persconferentie in Alexandrië door de leider van de opgraving, de Franse scheepswrakkenspecialist Franck Goddio. Hij noemde Herakleion tegenover de Associated Press "een intacte stad, bevroren in de tijd." Het hoofd van de Egyptische Hoge Raad voor Oudheden, Gaballa Ali Gaballa, sprak van de "opwindendste vondst in de geschiedenis van de onderwaterarcheologie."

De twee faraonische steden, die na een stijging van de zeespiegel bij een aardschok in de vroege Middeleeuwen verzonken, werden gebouwd in de zevende of zesde eeuw voor Christus, ten minste twee eeuwen vóór de stichting van Alexandrië in 331. Hun strategische ligging, aan de westelijke monding van de Nijl (op zes kilometer van de huidige kustlijn, in de baai van Abukir) maakte ze al snel tot succesvolle handelscentra. Pas na de economische groei van Alexandrië, dat de residentie werd van de Griekse koningen van Egypte, de Ptolemaeën (323-31 vC), raakte Herakleion in verval.

Klassieke reisschrijvers als Herodotus en Strabo schreven over de rijkdom van de inwoners en de luxueuze tempels voor goden als Serapis, Isis en Osiris. Onder de vondsten die Goddio dit weekend liet zien, zijn een hoofdloos torso van Isis, de beschermster der zeelieden, en een bebaarde en bekrulde Serapis van steen.

Het Middellandse Zee-gebied ten noorden van Alexandrië is al jaren een Fundgrube voor spectaculaire ontdekkingen. In 1999 presenteerde Goddio de vondst van een deel van de vloot van Napoleon, die door admiraal Nelson in de baai van Abukir werd vernietigd. Het jaar ervoor toonde hij journalisten onderwaterbeelden van de koninklijke paleizen in de haven van Alexandrië, inclusief resten van het luxeschip waarop volgens hem Cleopatra Marcus Antonius had ontvangen. Goddio's concurrent in de haven van Alexandrië, de Franse archeoloog Jean-Yves Empereur, had eerder al resten van de antieke vuurtoren (de Pharos) gevonden, en is bezig met het in kaart brengen van alle resten van de standbeelden en bouwwerken die sinds de tijd van de Ptolemaeïsche koningen door tectonische bewegingen en de verschuiving van de zeespiegel onder water zijn beland.

Franck Goddio, die zijn carrière begon met het lichten van een Spaans galjoen in de Filippijnen, is een gerespecteerd, maar ook controversieel archeoloog. Critici, onder wie Jean-Yves Empereur, beschouwen hem als een veredelde schatgraver, die de pers uitstekend weet te bespelen, zich vooral richt op kortlopende projecten, en die met té spectaculaire ensceneringen van gevonden resten ('Hier ligt de gouden boot van Cleopatra') fondsen werft. Goddio is ook betrokken bij de plannen van de Egyptische regering om toeristen naar Alexandrië te krijgen door van de haven van Alexandrië een onderwaterpark te maken waarop gevaren kan worden met boten met glazen bodems.

( a d v e r t e n t i e s )