President Clinton heeft in Moskou niet slechts gesproken over kernwapens, economie en Tsjetsjenië. Hij trok ook, indirect, ten strijde voor de persvrijheid in Rusland.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 5 JUNI. Na de verplichte ah's en oh's bij de iconenwand, een grappig bedoelde opmerking over de juwelen van Madeleine Albright en de quasi-losse ceremonie in de marmerzaal van het Kremlin liet Bill Clinton zich gisteravond afzetten bij de studio van radio Echo Moskvi. Hij leek opgelucht de ene gastheer, de ex-KGB'er Vladimir Poetin, te kunnen inruilen voor de andere: de in houthakkershemd geklede presentator Aleksej Venediktov. Gewillig liet de Amerikaanse president, die tegelijk live op de Russische zender NTV te zien was, zich een half uur lang ondervragen.

Hoe heeft hij destijds zijn eerste dollar verdiend? "Met het grasmaaien bij de buren." Kunt u een auto/vliegtuig/tank/onderzeeër besturen? "Een auto wel, al is dat al weer een tijdje geleden."

De show was niet zomaar een show. Het was in de eerste plaats een handreiking aan het grote publiek, over de schouder van de Kremlin- officials heen. "Een poging om het contact met de Russen te herstellen", zoals iemand uit Clintons gevolg het zei. Toch onderging de Amerikaanse president het spervuur van vragen niet louter om bijvoorbeeld zijn imago van kwade genius achter het NAVO-bombardement op Joegoslavië te corrigeren. Zijn optreden was tegelijk een zorgvuldig doordacht een- tweetje met het onafhankelijk mediahuis Most (waartoe behalve Echo Moskvi en NTV ook de bladen Segondja en Itogi behoren). Al sinds het begin van Poetins "anti-terroristische operatie" tegen Tsjetsjenië ligt Most onder vuur vanwege "niet loyale" berichtgeving.

Vandaar dus dat de Russen een nauwelijks eerder vertoond staaltje persvrijheid kregen voorgeschoteld. Presentator Venediktov gaf de voorzetjes, Clinton schoot de ballen in. Heeft u nooit de neiging gehad een journalist ruw door elkaar te schudden? "Maar dat is onwettig!" riep Clinton uit, artikel 1 van de grondwet indachtig. Ja, maar de vraag ging over de neiging. Okee, de 54-jarige president zette op collegetoon uiteen dat een samenleving altijd beter af is wanneer er vrijheid van meningsuiting heerst. Maar dat was naar de smaak van Venediktov nog veel te abstract. In een verwijzing naar de recente inval van de belastingpolitie bij Most vroeg hij of Clinton bij machte was CNN op een vergelijkbare manier aan te pakken. "Nee, zoiets kan ik niet."

Luisteraarster Jelena belde op met de vraag of Clinton er geen bezwaar tegen had dat hij later die avond in het satirische poppenprogramma Koekli te kijk zou worden gezet. Deze veelbekeken Russische variant van Spitting Image is ook een Most-productie, en staat op de nominatie om te prooi te vallen aan een nieuwe persbreidel: twee weken geleden ontvingen de programmamakers een "advies" van het Kremlin om de Poetin-pop niet langer te gebruiken. Toen de rubberen Poetin vorige week zondag inderdaad buiten beeld bleef, leek de rentree van de perscensuur in Rusland een feit. "Nee, dat stoort me werkelijk niet", antwoordde Clinton op voorhand. "Vrijwel alles wat iemand kan zeggen om mij belachelijk te maken is al eens gezegd."

Zoals te verwachten prees de Most-krant Segodnja Clintons radio-optreden vanmorgen als "een demonstratie van persvrijheid". Door de aanwezigheid van de hoge Amerikaanse gasten gesterkt durfde NTV de Poetin-pop weer ten tonele te voeren, en wel in zijn hoedanigheid van oud-spion die in zijn droom de saxofonist Clinton als agent voor Rusland probeert te werven. Poetin bladert door een map kompromat (een afkorting van 'compromitterend materiaal') en oppert: "Kom voor ons werken, anders onthul ik dat je de militaire dienst hebt ontlopen..." De rubberen Clinton moet onbedaarlijk lachen en legt Poetin uit dat het publiek alles al van hem weet.

Na de bewogen radio- en tv-avond voorspelt de krant Moskovski Komsomolets vanmorgen dat Rusland de Clinton-show nog lang zal heugen. Ook het bezoek van Madeleine Albright aan de Moskouse burelen van de met Amerikaans geld gesponsorde Radio Liberty is niet onopgemerkt gebleven. Liberty-verslaggever Andrej Babitski, die met zijn Russisch-talige uitzendingen vanuit Tsjetsjenië de toorn van Poetin had gewekt ("wat Babitski met zijn microfoon doet is gevaarlijker dan het afvuren van een kalasjnikov"), was eerder dit jaar op bevel van het Kremlin gevangen gezet en mishandeld. Vandaar dat de Moskovski Komsomolets zich bij het opmaken van de balans afvraagt: "Staan we aan het begin van een nieuwe informatieoorlog?"

( a d v e r t e n t i e s )