B E E L D :
Weg met voetbal
Maarten Huygen
Een afgelegen Indiaas dorp
krijgt bezoek van de rondtrekkende bioscoopwagen. 's Avonds wordt het
scherm in de buitenlucht opgesteld en begint de oude projector te
draaien.
Een Bombayse actiefilm. Drie speedboats met schietende mannen racen achter elkaar. Het gevecht wordt voortgezet in een boortoren. De
een na de andere stort met een zacht 'aah' dood neer. Vanuit een
booreiland valt een brandende man in zee. Ontploffingen, meer
ontploffingen en een hele vuurzee vult uiteindelijk het scherm. De
mannen, dicht omwikkeld met lappen, kijken toe, betoverd maar met
sombere gezichten. Is dat nu film? Maar de vrouwen stappen geschrokken
op en gaan naar de hut, de een na de ander met het kind aan de borst of
aan de hand.
De volgende dag neemt het dorpshoofd, met piekerig zwart haar en lange
bakkebaarden, met de anderen erbij afscheid van de projector-man. "We
danken jullie voor je komst", begon hij beleefd. "Maar vertoon die film
alsjeblieft niet meer. We hebben belangrijke zaken te doen. We werken de
hele dag in het oerwoud en een paar keer per dag nemen we de tijd om na
te denken. Door de film kunnen we ons niet concentreren."
Zoals deze man in de schitterende docu Battu's bioscope voel ik
me ook, nu de gevreesde maand is begonnen, de maand van het voetbal.
Wekenlang zijn we een autoritair staatje met nationalistisch
oranjegeblèr in een staat van beleg. Het is dictatuur van de
meerderheid. Fans Only luidt elke dag de overheidboodschap op de
televisie, dus ik moet maken dat ik weg kom. RTL5 gaf gisteren een
voorproefje met een voorbeschouwing, verslag en nabeschouwing van de
oefenwedstrijd Nederland-Polen, een verslag van EK-voetbal voor spelers
beneden de 21, en Sport aan tafel, alles bij elkaar wel zes uur
lang over wedstrijden met lege tribunes. Hoe zal het dan wel niet gaan
als die tribunes vol zijn? De publieke televisie zal ook ruim hoereren
voor de massacommercie. De Ster-pot wordt dik gevuld van al die
kijkcijfers. Vanwaar mijn afkeer? Misschien dat ik vroeger op die
trapveldjes te vaak zonder het te merken buitenspel heb gestaan. Ik heb
geprobeerd om mee te kijken met anderen maar verloor altijd snel mijn
geduld. Toch vraag ik me af of de echte voetballiefhebber met die
veetransporten naar het stadion en EK-beeldmerkvopo's is gediend.
Wie is er op dit onzalige idee gekomen? Die reconstructie zullen we
alleen zien als Amsterdam en Rotterdam worden gebrandschat door tierende
menigten. Ik heb wel een vermoeden hoe zoiets tot stand komt. Zaterdag
was dat te zien in het Journaal. Wim Kok zat aan een grote
conferentietafel met andere regeringshoofden voor "progressive
governance". Hij keek stil voor zich uit en president Clinton kwam
binnen, als laatste natuurlijk, en je zag Kok alert worden en denken
"moet ik me nu omdraaien om hem te begroeten met het risico dat hij me
niet ziet?" De intuïtieve Clinton voelde het aan en gaf hem
welgeteld drie schouderklopjes en een losse opmerking. Aan Kok, als
enige! Hij glunderde. Volgens het Journaal was het voor het
poldermodel bedoeld. Achteraf werd Kok gevraagd naar zijn standpunt over
het controversiële antiraketschild dat Clinton over Amerika wil
trekken. Kok weigerde te antwoorden, want de schouderklopjes gloeiden
nog na. Ze hebben het bonter gemaakt. Voor een diner en een
persconferentie met VN-secretaris-generaal Boutros Gali zijn onze
jongens vrijwel ongewapend naar Srebrenica gestuurd. En nu vergt
internationaal prestige een noodtoestand in eigen land. Andere
Tijden liet prachtige zwartwit-opnamen zien van een Wembley stadion
in 1923 met 250.000 mensen, twee keer zoveel publiek als het aan kon. Er
waren slechts een paar agenten nodig om de menigten in het gareel te
houden. Nu zouden er stampedes zijn ontstaan en doden zijn gevallen
ondanks een complete bezettingsmacht. Komend seizoen wordt Andere
Tijden gelukkig vervolgd, op donderdag. Niet op woensdag, want dan
moeten de zenders altijd en eeuwig leeg blijven voor voetbal.